28 november 2008

Franeker
Het Ypma-orgel, afkomstig uit de aan de eredienst onttrokken r.k. parochie Franciscus van Sales te Lijnden, is vanaf juli 2007 door de firma Adema geplaatst in de Vrijgemaakt-Gereformeerde Kerk van Franeker-Sexbierum. De feestelijke ingebruikname van het tweeklaviers-orgel was op 4 oktober 2007. Vanaf die tijd begeleidt het orgel geen gregoriaans meer, maar psalmen. (RH; De Orgelvriend, okt.’07)

Hilversum, Clemenskerk
B. en W. van Hilversum hebben een ontwerpbesluit ter inzage gelegd tot verlening van een monumentenvergunning aan de in 1996 gesloten Clemens Maria Hofbauerkerk (1914) en het daarin aanwezige Steinmeyer-orgel uit 1923. De vergunning wordt dan verleend aan de woningcorporatie Dudok, die streeft naar een nieuwe maatschappelijke functie als sociaal-culturele bestemming of een welzijnsfunctie. Vanaf 2002 was de kerk al Rijksmonument. Er zijn in Nederland nog maar twee Steinmeyer-orgels en deze is nog geheel origineel en functioneerde tot 11 jaar geleden nog probleemloos. Het restauratieplan voor het orgel voorziet in herstel van de bestaande aanleg, waarvoor geen monumentenvergunning vereist is. Het is nog niet allemaal rond: het Bisdom Haarlem stelt nog voorwaarden aan hergebruik van de kerk èn de restauratiekosten moeten nog door de rijksoverheid worden gehonoreerd. (RH; De Orgelvriend, okt.’07) 

Millen, St. Stefanuskerk
Zaterdag 22 september werd het gerestaureerde orgel in de Sint-Stefanuskerk in Millen (Riemst) ingespeeld. De restauratie van het 250 jaar oud beschermd monument kostte 250.000 euro. Meer dan 40 jaar stond het beschermde monument vervallen op het doksaal. Het orgel werd in 1745 gebouwd. (RKnieuws.net, 13-9-07) 

Den Haag, Agneskerk
Op zaterdag 6 oktober is in de Haagse Agneskerk het ‘Joop Schouten’-orgel opnieuw in gebruik genomen. Het orgel was eigendom van de in 1983 overleden Haagse organist en componist Joop Schouten. Sinds 1993 lag het De Swaaf/Pelsorgel opgeslagen bij de fa. Pels & Van Leeuwen te Den Bosch in afwachting van een volgend leven. Het orgel is een uniek cultureel erfgoed voor de stad Den Haag. Joop Schouten leefde van 1907 tot 1983. Hij was een geboren Hagenaar, woonde en studeerde er en was een belangrijk organist, eerst in de Gerardus Majellakerk aan de Wenckbachstraat (van 1924 tot 1949; de kerk werd afgebroken in 1982) en later, van 1973 tot 1983, in de Agneskerk aan de Beeklaan. Naast organist was Joop Schouten componist. Hij schreef talloze missen, motetten, cantates, profane koorwerken, liederen en talloze werken voor piano en orgel. Daarom is de Agneskerk uitgekozen om het orgel een nieuwe bestemming te geven. Het orgel is als koororgel geplaatst in het rechter transept van de kerk en zal een bestemming vinden als concert- en begeleidingsorgel bij de vele concerten die in de Agneskerk worden gegeven. Daarnaast kan het gebruikt worden in de liturgie voor de begeleiding van koren en cantors. (www.orgelnieuws.nl; 5-10-’07)
Dispositie:
Manuaal I: Prestant 8, Bourdon 8, Fluit 8, Prestant 4, Frontfluit 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Fluit 2, Terts 1 3/5, Mixtuur (2’) III, Regaal 16, Regaal 8.
Manuaal II: Fluit 8, Holpijp 8, Zweving 8, Fluit 4, Prestant 2, Fluit 2, Quint 1 1/3, Sesquialter II, Scherp II, Regaal 8.
Pedaal: Subbas 16, Bourdon 8, Fluit 4, Fluit 2, Bombarde 16, Trompet 8, Regaal 4.
Speelhulpen: P+I, P+II, I+II, I+II 16’, Tremulant  

Film over orgelbouw
Onlangs verscheen op dvd de film ‘Capturing Air’, die gemaakt is door jonge en bekroonde filmmakers en die een vijftien minuten durende artistieke impressie geeft van de bouw van een orgel. De beelden worden auditief ondersteund door een orgelwerk dat de Utrechtse componiste Elizabeth van der Kooij speciaal voor deze film componeerde. Van haar is ook het concept voor deze film afkomstig. Het orgelwerk wordt uitgevoerd door Ko Zwanenburg op het Marcussen-orgel in de Nicolaikerk te Utrecht. De film-dvd is uitgebracht door het Utrechtse produktiebedrijf Flattraqs. De film is opgenomen bij Gebr. Van Vulpen te Utrecht en Jacques Stinkens Orgelpijpenmakers B.V. te Zeist. (RH; De Orgelkrant, nov.’07) 

Utrecht, H. Rafaël/H. Geest (Culemborg, Apeldoorn)
F.B. Loret bouwde in 1856 een orgel voor het Augustijner seminarie te Culemborg. Omstreekt 1915 restaureerde Maarschalkerweerd & Zoon het instrument. Bij die gelegenheid plaatste men de bas van Bourdon 16 op een apart pneumatisch laadje. J.J. Elbertse & Zoon plaatste het orgel in 1936 over naar het Jezuïetenseminarie te Apeldoorn. In 1974 werd het orgel door vrijwilligers onder leiding van dezelfde firma opgesteld in de H. Geestkerk in Utrecht (sinds enige jaren gewijd aan de aartsengel Rafaël). Elf jaar later maakte Elbertse de Subbas van het Pedaal zelfstandig. Onder advies van Rogér van Dijk (namens de KKOR) voerde de firma Elbertse Orgelmakers BV (Soest) in de maanden februari en maart 2007 groot onderhoud en restauratie-werkzaamheden uit aan het Loretorgel. In eigen beheer werd het hele orgel schoongemaakt. Vanaf Pasen 2007 wordt het gereviseerde orgel weer gebruikt in de liturgie. (De Orgelkrant, nov.’07)
Hoofdwerk (C-f3): Bourdon 16, Prestant D 16, Prestant 8, Holfluit 8, Prestant 4, Fluit 4, Quintadena 3, Trompet 8.
Nevenwerk (C-f3): Bourdon 8, Salicionaal 8, Viola da Gamba 8, Fluit 4, Flageolet 2.
Manuaalkoppel en aangehangen Pedaal (C-d1)

KDOV-blad winter 2007

28 november 2008

Open dag Pels & Van Leeuwen
Op 1 september houdt orgelmaker Pels & Van Leeuwen in Den Bosch open dag. Er wordt een programma georganiseerd met onder andere ieder uur een improvisatie of bewerking door een aantal bekende (jonge) Nederlandse organisten op het gerestaureerde Pereboom & Leijser-orgel, dat in het najaar geplaatst zal worden in de Mariakerk te Apeldoorn. Dit romantische instrument werd in 1897 gebouwd voor de paterskapel van de Jezuieten in Groningen en in 1956 overgeplaatst naar de Pius X-kerk te Tilburg, waarbij het drastisch werd verbouwd. Thans is het instrument weer in oude luister hersteld. Het bezit twintig registers, verdeeld over Hoofdwerk, Zwelwerk en Pedaal.
De orgelmakers zijn verder aan het werk met de reconstructie van het Noltingorgel (laat 18e-eeuw) uit de H. Matthiaskerk in Oploo, waarbij alle facetten van het orgelmaken te bekijken zijn. Slechts een deel van het pijpwerk en de fraaie orgelkas zijn bewaard gebleven.
Het adres van de orgelmaker is Platinalaan 10, 's-Hertogenbosch. De dag is van 10.00-17.00 uur. Meer info: www.pelsenvanleeuwen.nl (RH; Orgelkrant, juni '07) 

Ouderkerk aan de Amstel, St.-Urbanus
Op 17 september 2006 is het Jacobus Vollebregt-orgel weer in gebruik genomen. De parochie gaf ter gelegenheid daarvan een uiterst informatief boekje uit met tekst van Ton van Eck. Deze was al sinds 1995 orgeladviseur; pas in 2004 begon Verschueren uit Heythuysen aan de restauratie in de oorspronkelijke staat (1878) van het instrument. De windmotor uit 1923 is na revisie opnieuw geplaatst. Het orgel was sinds 1939 rijksmonument. Wijzigingen door Adema en de restauratie in 1953/54 (door Schreurs) werden op basis van o.a. KKOR-rapporten van de jaren zeventig en 1990 weer hersteld. Opmerkelijk is, dat het (sober) orgelfront ontworpen is door P.J.H. Cuypers, de architect van de kerk uit 1867! De huidige dispositie is:
Hoofdwerk: Prestant 8, Bourdon 16, Salicionaal 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Quint 3, Fluit 4, Nachthoorn 2, Mixtuur III, Trompet B/D 8.
Onderpositief: Gemshoorn 2, Roerfluit 4, Saliset 4, Floute dolse 8, Bourdon 8, Prestant 8, Viola di Gamba 8, Hobou D 8.
Pedaal: Octaafbas 8, Subbas 16, Wijdgedekt 8, Prestant 4, Octaaf 2, Trompet 8. (RH; Orgelkrant, juni '07) 

Etten-Leur, St.-Lambertuskerk
R.W. van Straten van de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (voorheen RDMZ) stelt in De Orgelvriend, dat het "historisch orgel Etten-Leur" gered had kunnen worden. Het gaat hier over het Kam & Van der Meulen-orgel (1842). "Bij een meer realistische benadering van het hele project, en op basis van goede adviezen en een gezond financieel plan, zou Etten-Leur inmiddels wel hebben kunnen beschikken over een fraai klinkend instrument", aldus Van Straten. Redacteur B.G. van Buitenen van De Orgelvriend ziet in het handelen van 'de overheid' een bevestiging "dat discussies rond het functioneren van de Rijksoverheid dienen te zijn gebaseerd op transparantie in voorlichting en regelgeving, alsmede op het op grond van publieke normering hanteren daarvan door individuele overheidsmedewerkers". Een restauratie (zie vorig KDOV-blad) zit er overigens niet meer in! (RH; De Orgelvriend, juni '07, blz.33-36) 

Beilen, H. Willibrordus
Eind jaren veertig van de 19de eeuw kregen de gereformeerden van Beilen hun eerste kerkgebouw. In 1883 werd dit gebouw zo ingrijpend gewijzigd dat er eigenlijk sprake was van nieuwbouw. In 1908 bouwde men een galerij in de kerkzaal die meer zitplaatsen en ruimte voor een orgel moesten bieden. Een jaar later leverde de firma A.S.J. Dekker uit Goes een mechanisch instrument dat voor een derde oud pijpwerk bezat. Dit een-klaviers-orgel telde acht stemmen. Begin jaren twintig van de vorige eeuw breidde men de kerk nog verder uit en tenslotte werd in 1957 besloten tot de bouw van een nieuwe kerk. Het oude gebouw werd met orgel verkocht aan de rooms-katholieke parochie van de H. Willibrordus.
Eind jaren zestig verving men het orgel van Dekker, dat in delen werd verkocht, door een instrument van Jos. Vermeulen uit Alkmaar. Dit orgel was oorspronkelijk gebouwd voor de Rooms-Katholieke Kerk van Espel (Noord- Oostpolder) sinds 1962. In datzelfde jaar leverde Jos. Vermeulen twee nagenoeg identieke instrumenten aan de parochiekerken van Nagele en Tollebeek, eveneens in de Noord-Oostpolder. Het metalen pijpwerk werd betrokken bij de fa. Jacques Stinkens in Zeist, het houten pijpwerk kwam uit de voorraad van Vermeulen zelf.
In 2005 waren de plannen voor een broodnodige revisie van het orgel in Beilen in een vergevorderd stadium. In januari 2007 werd het werk uitgevoerd door de firma Pels & Van Leeuwen uit 's-Hertogenbosch, onder advies van Frits Haaze namens de KKOR.
Orgelmakerij Pels & Van Leeuwen voerde de volgende werkzaamheden uit: reinigen van het pijpwerk, vlakken van de pijpstokken, vervangen van de zuigkernmagneten door wipmagneten met flexibele schijf, reinigen en polijsten van de speeltafelcontacten, egaliseren van de intonatie en vervanging van de tremulant door een gelijksoortig nieuw exemplaar. Ten slotte is het orgel gestemd. In eigen beheer is de orgelbehuizing verfraaid met sierlijstjes. Er wordt nog bezien of de Tolkaan 8 in het groot octaaf gecombineerd zal worden met de Bourdon 8.
Op zondag 20 mei 2007 werd het orgel ingezegend door bisschop W.J. Eijk tijdens een feestelijke eucharistieviering. (Cees van der Poel, in: De Orgelkrant, juli/aug.'07; zie ook www.orgelsindrenthe.nl) Dispositie:
Manuaal (C-g3): Bourdon B/D 8, Tolkaan 8 (vanaf c), Prestant B/D 4, Roerfluit B/D 4, Quint 2 2/3 (vanaf f1), Flageolet B/D 2.
Pedaal (C-f1): Subbas 16 en Gedekt 8.
Werktuiglijke registers: P+I, tremolo, vaste combinatie (P). 

Nes a/d Amstel, St. Urbanus
In ons vorige KDOV-blad (blz.31) is de restauratie besproken van het Vollebregt-orgel in genoemde kerk. Het boekje van Ton van Eck over dit orgel is nog verkrijgbaar bij: Stg. Vrienden Vollebregt Orgel Ouderkerk, Rondehoep Oost 31, 1191 KC Ouderkerk aan de Amstel. De kosten bedragen 3,50 euro (incl. verzendkosten). Het emailadres van de secretaris van de stichting: c.ammerlaan@planet.nl. (RH) 

Bilthoven, St. Laurenskerk
Per 1 mei 2007 is genoemde kerk gesloten. Wat er gaat gebeuren met het Maarschalkerweerd-orgel is de grote vraag. Hieronder enige info over het orgel:

Dit instrument werd in 1872 gebouwd door de firma Maarschalkerweerd te Utrecht en geplaatst in de Dominicuskerk aan de Mariaplaats te Utrecht. In 1940 verhuisde het orgel wegens kerksluiting naar de Sint Barbarakerk in Bunnik. Het fraaie neo-barokke orgelfront kwam te vervallen. Door de plaatsing van een nieuw orgel in Bunnik moest het Maarschalkerweerd orgel weer verhuizen. Ditmaal naar de in 1962 gebouwde St Laurenskerk in Bilthoven. De firma Vermeulen voerde de overplaatsing uit. Het in de Laurenskerk opgebouwde orgel werd voorzien van een nieuw, bij het kerkinterieur passend front. Dit nieuwe front werd ontworpen door mevrouw Bauer. In de loop van de tijd heeft het orgel een aantal dispositiewijzigingen ondergaan. Op 5 april 1964 werd het orgel ingespeeld door Albert de Klerk. Op een van de pijpen van de Prestant 8' staat een inscriptie 17 oktober 1872. In 1975 is daar de datum 5 april 1964 aan toegevoegd. In 1990 voerde de firma Flentrop groot onderhoud uit. De dispositie van het Maarschalkerweerd orgel (1872) is: 
Hoofdwerk (C-f3) : Bourdon 16' Prestant 8' Roerfluit 8' Violon 8' Octaaf 4' Fluit 4' Quintfluit 3' Octaaf 2' Mixtuur II-III Cornet V Trompet 8' 
Positief (C-f3) : Prestant 8' Holpijp 8' Quintadeen 8' Prestant 4' Roerfluit 4' Superoctaaf 2' Superquint 1 1/3' Dulciaan 8' 
Pedaal (C-d1) : Prestant 16' Subbas 16' Octaaf 8' Octaaf 4' Superoctaaf 2' Bazuin 16' Trombone 8' 3 koppels 

       

KDOV-blad herfst 2007

25 november 2008

TrueSound-project afgesloten
Eind januari 2007 is het TrueSound-project afgesloten, een onderzoek naar het messing dat in vroeger tijden in tongwerken van befaamde historische Europese orgels is toegepast. Bij reproductie hiervan kan dit een belangrijke rol spelen bij de restauraties van historische orgels en bij de bouw van nieuwe orgels. Binnen TrueSound werkten wetenschappelijke instituten uit Italië, Duitsland en Zweden samen met orgelbouwers uit Letland, Litouwen, Italië, Zweden en Nederland (Henk van Eeken). Meer bijzonderheden over dit project: http://goart.gu.se/truesound. De Europese Commissie heeft een korte documentaire van dit project laten maken, die te bekijken is via http://www.prospectum.com/truesound.wmv. (RH; De Orgelvriend en De Orgelkrant, april '07)

Etten-Leur, St. Lambertuskerk
De Stichting Bonifatiusorgel Etten-Leur heeft haar activiteiten tot behoud van het Kam & Van der Meulen-orgel (1842) gestaakt vanwege de uitzichtloze financiële situatie. Men kon geen aanspraak meer maken op subsidie en sponsors trokken zich terug. Orgelmaker Henk van Eeken te Herwijnen heeft het orgel overgenomen en zal naar een passende bestemming zoeken voor dit instrument. (RH; De Orgelkrant, maart '07; De Orgelvriend, april '07)

Oosterhout (N.B), R.K. Basiliek St. Jan de Doper
In 1890 leverde de firma Maarschalkerweerd & Zn. een nieuw orgel. De parochie schafte in 1965 een unit-orgeltje aan van de fa. Verschueren (in 1977 vervangen door een tweeklaviers mechanisch orgel, dat werd opgesteld (mèt het koor) vóór in de kerk. De belangstelling voor het oorspronkelijke orgel herleefde in de jaren negentig; in 1999 stelde Jos Laus (KKOR) een restauratierapport op. Nadat het orgel in september 2003 een monumentenstatus kreeg en rijkssubsidie was toegezegd kon men verder. In januari 2005 startte de demontage door de fa. Elbertse uit Soest. Vanaf mei 2006 werd het orgel weer opgebouwd. Op 1 oktober 2006 volgde de inspeling door de eigen organist, Hans Avontuur. Met deze ingebruikname werd een periode van tien jaar kerkrestauratie afgesloten. (RH; De Orgelkrant, maart '07) In 'De Orgelvriend' van mei 2007 wordt door Bart van Buitenen de restauratie uitvoering besproken!

Alkmaar, Don Bosco
In het Bisdomblad van Haarlem, stond een artikel 'Afscheid van een stolpkerk'. Het gaat over de Don Bosco-kerk uit de jaren vijftig van de vorige eeuw, welke architect Kranendonk liet aansluiten bij de streekarchitectuur, waardoor een soort grote stolpboerderij ontstond. De kerk zal echter niet behouden blijven. Het Vermeulen-orgel (met o.a. fascinerende "Spaanse trompetten (chamades) die recht de kerk in steken om de lof van God uit de bazuinen in de nieuwe wijk!") zal ook moeten verdwijnen. De belangrijkste ramen worden gedemonteerd en naar de Jozefkerk overgeplaatst; over het orgel wordt helaas niets vermeld! (RH; Samen Kerk, april '07)

Boxtel, St.-Petruskerk
In maart heeft Verschueren Orgelbouw uit Heythuysen werkzaamheden uitgevoerd aan het mechaniek van het Smits-orgel in de St.-Petruskerk te Boxtel. Dit omdat na de restauratie in 2005 het spelen met gekoppelde klavieren 'te zwaar' werd bevonden. Verschueren heeft nu de diepgang van het Hoofdwerk vergroot en het aangrijpingspunt met het Positief verderweg van de as geplaatst. (RH; De Orgelkrant, april '07)

Lithoijen, H. Remigius
In 2005 nam de parochie van de H. Remigius van Lithoijen haar nieuwe orgel in gebruik. Het instrument verving een rein-pneumatisch orgel met twee klavieren en pedaal dat in 1927 gebouwd was door de firma Vermeulen Alkmaar/Weert. Dat instrument was een schenking van Quirinus van den Brand. Het stond opgesteld aan de zijkant van de koorzolder aan de westkant van de kerk. Het instrument werd in de jaren negentig van de vorige eeuw gesloopt. De registers werden per opbod aan de parochianen verkocht. Van de twee tongwerken werd de Trompet opnieuw gebruikt in een orgel dat de firma Pels & Van Leeuwen bouwde in Taipei (Taiwan). a afbraak van het orgel bediende de parochie zich een tijd lang met een eenklaviers unit-orgeltje van Verschueren. Uiteindelijk besloot met om een nieuw orgel te bestellen bij Klop Clavecimbel- en Orgelbouw in Garderen. Richard de Beer en Leon van den Brand adviseerden de gemeenschap bij het hele proces. De kas is gemaakt van eiken. Het frontontwerp verwijst naar de neo-gotische stijl waarin de kerk is opgetrokken. Het pijpwerk van C-e2 is gemaakt van cederhout en de pijpen f2-f3 van perenhout. Het register Voce Umana is een zwevend gestemde prestant. De windvoorziening staat opgesteld achter het orgel in de sacristie. (C.v.d.Poel in De Orgelkrant, april '07)
HW: prestant 8, Octaaf 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Voce Umana 8.
BW: Holpijp 8, Gamba 8, Roerfluit 4, Fluit 2, Nasard 2 2/3 D, Terts 1 3/5 D.
Pedaal: Subbas 16
Koppels: P-HW, P-BW, HW-BW, Tremulant BW
Toonhoogte: a1=440 Hz; stemming: naar Neidhardt.

Utrecht, Kathedraal (koororgel)
Op zondag 18 maart 2007 is het startsein gegeven voor de geldinzameling ten behoeve van de plaatsing van een koororgel in de kathedraal van Utrecht. Door de onthulling van een maquette achter in de Sint-Catharinakerk werd de aandacht gevestigd op een nieuw te plaatsen koororgel. Dit naast het drieklaviers Maarschalkerweerdorgel uit 1903, dat blijft staan. Het betreft overigens geen nieuw te bouwen instrument. Voor het koororgel wordt gebruik gemaakt van het originele front, de kasdelen, balg en pijpwerk van een orgel dat in 1911 door Fr. Vermeulen sr. uit Weert is gebouwd voor de Fraters van Tilburg. Met de bouw en plaatsing van het instrument is ruim 400.000 euro gemoeid. De Stichting Kathedrale Koororgel Utrecht, onder voorzitterschap van Wim Peeters, hoopt in 2010 het instrument in gebruik te kunnen nemen. Voor meer info: www.koororgel.nl. (RH; rknieuws.net, 28-3-'07)

Apeldoorn, Mariakerk (Tilburg, Pius X-kerk)
De stichting Een Orgel voor de Mariakerk heeft opdracht gegeven voor de restauratie van het in 1897 gebouwde Pereboom & Leijser-orgel uit de Pius Xkerk in Tilburg. Voor de restauratie is nog 80.000 euro nodig (de overige 240.000 komen van de Rijksdienst en diverse fondsen). Als geldinzameling zullen op de koopzondagen diverse musici/koren concerteren. Het orgel uit Tilburg wordt gerestaureerd door de firma Pels & Van Leeuwen uit Den Bosch. (RH; rknieuws.net, 27-2-'07)

Stein, St.-Martinuskerk
Op 25 maart werd in de St.-Martinuskerk te Stein (L.) een nieuw orgel van de Gebr. Van Vulpen in gebruik genomen. De ingebruikname viel samen met de feestelijkheden rond de juist afgeronde restauratie-werkzaamheden aan de kerk en herinrichting van het kerkinterieur. Het nieuwe Van Vulpen-orgel vervangt een electro-pneumatisch instrument van de Gebr. Vermeulen uit 1939. In 1983 werd dat orgel verplaatst van het oksaal naar een plaats voorin de kerk voor het linker zij-altaar. (RH; www.orgelnieuws.nl, 17-4-'07)
Dispositie Van Vulpen:
Hoofdwerk: Bourdon 16, Prestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quintfluit 3,
Octaaf 2, Mixtuur IV, Sesquialter II, Trompet 8 B/D.
Nevenwerk: Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quintfluit 3, Woudfluit 2, Terts 1 3/5.
Pedaal: Bourdon 16 (transmissie) en Prestant 8 (transmissie)
Koppels: HW-NW, P-HW, P-NW
De tremulant is opliggend en voor het gehele orgel.
De 4- en 3-voetsregisters zijn op wisselslepen.

Den Haag, H.H. Martelaren van Gorcum
Het mechanisch pijporgel, gebouwd door Gebr. Vermeulen te Weert in 1993, is te koop, omdat de kerk is opgeheven. Het orgel is in zeer goede staat en wordt nog regelmatig bespeeld. HW, Positief en Pedaal tellen 20 stemmen; het pijpwerk is geplaatst op één lade. (hoogte ca. 600 cm; breedte 480 cm, breedte bank 145 cm). Voor meer info: H. van Ruijven, tel. 06-51828144. (RH; De Orgelvriend, april '07)

Bilthoven, H. Laurentius
Onlangs is de H. Laurentiuskerk te Bilthoven gesloten. Kennelijk moeten er woningen voor in de plaats komen. Op www.kerkorgel.net > orgelbouwnieuws vraagt men zich af wat er nu gaat gebeuren met het Maarschalkerweerd-orgel? Weet een van onze leden hier meer van? (RH)

Orgelbouw Alkmaar - Pels-orgel
Bij Orgelbouw Alkmaar (Hans Martin) is men op zoek naar een nieuwe bestemming voor het Pels-orgel (1969) uit de Exoduskerk in Heerhugowaard. Het orgel, met een milde neobarokklank, komt per 31 december 2007 beschikbaar. Op www.orgelsite.nl/kerken25/heerhugowaard.htm is een afbeelding te vinden en de dispositie. Voor meer interesse: info@orgelbouwalkmaar.nl of organist C. Docter, 072-5713046, cordocter@quicknet.nl. (RH)

Nes aan de Amstel
Op 2 juni werd het gerestaureerde Adema-orgel van de St.-Urbanuskerk feestelijk in gebruik genomen. Toespraken werdem gehouden door de vicevoorzitter van het kerkbestuur en de burgemeester van Amstelveen. Het parochiekoor zong enkele werken en er vond een presentatie van het orgel plaats met klankvoorbeelden. Een groot scherm voor in de kerk bracht hierbij de organist in beeld. Het orgel werd in 1893 gebouwd voor de toen gereedgekomen imposante neo-gotische kerk. Behalve een algehele restauratie werd een Basson-Hobo 8' geplaatst op het Positief, waardoor het instrument nu als voltooid kan worden beschouwd. Het nieuwe register is een kopie van de Basson-Hobo van het Adema-orgel te Workum.

Dispositie:
Hoofdmanuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Salicionaal 8',
Holpijp 8', Octaaf 4', Mixtuur 2-4 sterk, Trompet 8..
Positief: Fluit harmoniek 8', Bourdon 8', Viola 8', Vox
Coelestis 8', Fluit harmoniek 4', Piccolo 2', Basson-Hobo 8'
Pedaal: Subbas 16', Octaafbas 8' (beide transmissies).
Zeer uitvoerige informatie over de orgelgeschiedenis van
Nes a/d Amstel (de "Parel van de gemeente Amstelveen", volgens de vicevoorzitter)
en over de restauratie staan in het boekje " Een Adema aan de
Amstel" van de hand van Ton van Eck en Victor Timmer.

KDOV-blad zomer 2007

21 november 2008

Utrecht, NIK-orgel naar Gentse St.-Niklaaskerk

De Gentse Sint-Niklaaskerk te Gent (B), waar momenteel plannen ontwikkeld worden voor de restauratie van het Cavaillé-Coll-orgel, is in het bezit gekomen van het drieklaviers-orgel dat in 1974 door de firma Flentrop gebouwd werd voor de concertzaal van het Nederlands Instituut voor Kerkmuziek (NIK) te Utrecht. Het instrument, dat gebouwd werd onder advies van Maurice Pirenne, Bernard Bartelink en Hans van der Harst, verving een Pels-orgel (1940/1941). Sinds het NIK in 1993 verhuisde naar het gebouw van het Utrechts Conservatorium op de Mariaplaats, stond het orgel in Ottone, een tot feestzaal omgebouwde remonstrants kerkgebouw uit 1863. Het orgel is door Gebr. Van Vulpen (Utrecht) gemonteerd in Gent, alwaar het op 5 december 2006 is ingewijd. (RH; De Orgelkrant, dec.06)

Amsterdam, Cavaillé-Coll-orgel deels verbrand

Een brand in de kapel van het R.K. Zorgcentrum Bernardus in de Nieuwe Passeerdersstraat in het centrum van Amsterdam heeft dinsdag 5 december het Cavaillé-Coll-orgel uit 1879 deels in de as gelegd. De brand ontstond vermoedelijk in het orgel door oververhitting van een brandende lamp in het kastje dat de speeltafel afsluit. Het orgel werd in 1879 voor huize Bernardus gebouwd en kreeg zeven registers, een manuaal en aangehangen pedaal. Het bleef nagenoeg origineel. De Octavin 2, die in 1910 door P.J. Adema werd vervangen door een Aeoline 8, kon een aantal jaar geleden door Adema's Kerkorgelbouw worden herplaatst. Bij de brand van 5 december ging het orgel deels verloren. Met name het houten pijpwerk en het grotere metalen pijpwerk moet als verloren worden beschouwd. Verder liep het orgel waterschade op door de bluswerkzaamheden. In hoeverre het orgel te reconstrueren valt, is nog onbekend. (RH; www.orgelnieuws.nl 12-12-06; De orgelvriend, febr.'07; De orgelkrant, febr.'07)

Raalte, H. Kruisverheffingbasiliek

De R.K. basiliek van de H. Kruisverheffing in Raalte krijgt dit jaar een 'nieuw' orgel. Dat is het orgel van de eind 2005 gesloten Sint Michaëlkerk in Zwolle. Het oude orgel in de Raalter basiliek bleek bij het begin van de restauratie zó ernstig te zijn aangetast door houtworm, dat is besloten hier verder geen geld meer in te steken. Samen met Gert Oldenbeuving van de KKOR heeft het Raalter parochiebestuur vervolgens gezocht naar een geschikt ander orgel. Vanwege de grote afmetingen van de basiliek moest er een groot orgel worden teruggeplaatst. Uiteindelijk viel de keuze op het Adema-orgel van Zwolle, dat met de vereiste instemming van het Bisdom gekocht kon worden. De Kamper orgelbouwer Kaat en Tijhuis heeft het orgel in delen opgeslagen en bouwt het instrument in de loop van 2007 weer op in Raalte. (RH; www.rknieuwsnet.nl, 1-7-06)

Losser, Maria Geboortekerk

In de eerste week van september 2006 is de restauratie van het orgel in de Maria Geboortekerk afgerond. Veel vrijwilligerswerk heeft ertoe bijgedragen dat de parochie dit met de nodige financiële middelen heeft kunnen realiseren. (RH; www.rknieuwsnet.nl, 27-6-06)

Oud-Vossemeer, R.K. Kerk

Hoewel het nog aardig klinkt is het eeuwenoude orgel van Oud-Vossemeer nodig toe aan restauratie. Koor en orgel zijn in verval geraakt, maar af en toe is er een gastorganist, dus er is nog wel jaarlijks een stembeurt. De orgelbouwer Bergenaar C.J. Rogier bouwde het orgel in 1855. Deze man heeft maar weinig orgels op zijn naam staan. Het Rogier-orgel is een rijksmonument, dat door gastorganisten erg gewaardeerd wordt. In de jaren vijftig is het voorzien van een electrische motor. Na het laatste kerkonderhoud zitten er verfspatten, spijker en schroeven in het orgel; vele baarden zijn verdwenen, pijpen zijn beschadigd, etc. Ook zit er veel stof in het instrument. Destijds kostte het instrument 1250 gulden, nu kost restauratie een ton aan euro's. Dat kan de parochie niet opbrengen, dus is men druk bezig met subsidies en fondswerving. We wensen hen veel succes. (RH; www.rknieuwsnet.nl, 11-5- 06)

Delft, Maria van Jessekerk

De Maria van Jessekerk in Delft krijgt een rijkssubsidie van 392.000 euro voor de restauratie van haar monumentale Maarschalkerweerd-orgel. Voor deze bijdrage van het rijk (als één van de kanjermonumenten) hebben het parochiebestuur, het bisdom Rotterdam, wethouder Ronald Vuijk en de afdeling Monumentenzorg van de gemeente Delft ruim vijf jaar gelobbyd. Er moet nog veel gebeuren om het orgel uit 1894 in ere te herstellen. Orgelmakerij Elbertse uit Soest zal nog ongeveer twee jaar bezig zijn met de restauratie. Het orgel, dat nog zijn originele dispositie heeft, zal weer van mechanische tractuur worden voorzien. Naar verwachting gaat de hele restauratie ca. acht ton kosten. De kerk neemt zo'n dertig procent van de totale kosten voor haar rekening. Dit wordt gefinancierd met collectes, acties en aanvullende fondsen. (RH; De Orgelvriend, jan.'07; http://home.wanadoo.nl/veenswijkorgel/orgel.html).

Made, H. Blasiuskerk

Het Pels & Van Leeuwen-orgel van de H. Blasiuskerk te Made wordt te koop aangeboden, omdat de kerk aan de eredienst zal worden onttrokken. Het orgel is in de jaren '70 verplaatst naar de begane grond. Het staat nu aan de rechterzijde met de speeltafel midden voor (organist kijkt de kerk in). Het orgel verkeert in goede staat en werd regelmatig gestemd. Het werd ook gebruikt als lesinstrument door de Streekmuziekschool Amadeus. De prijs is nader overeen te komen. Voor meer info: H. Blasiuskerk, Zuideindsestraat Made; Vijf Heiligenparochie, Kerkstraat 6, 4921 BB Made, 0162-682303, info@naardekerk.nl (pastor A. van Kuyck). Het orgel staat ook op www.pelsenvanleeuwen.nl. (RH; De Orgelvriend, jan.'07)

Hoogkarspel, R.K. Laurentiuskerk

In de H. Laurentiuskerk (architect K. Tholens, 1930) in Hoogkarspel bespeelde de directeur van de R.K. Kerkmuziekschool te Utrecht, pater Dr. Caec. Huigens O.F.M. op 27 juli 1931 het Blaisse & Strunk-orgel (Bach, Franck, Reger). Mèt zijn toestemming was overgegaan tot een aankoop van orgelbouwer Blaisse & Strunk N.V. uit Rotterdam. Deze orgelbouwer is meer bekend als bouwer van theaterorgels (o.a. Luxor, Vlaardingen; Asta, Den Haag; City en Rembrandt, Amsterdam) en minder als kerkorgelbouwer (o.a. Ger.Kerk West-IJsselmonde en Ger.Noorderkerk Hilversum). Het kerkorgel van Hoogkarspel is bijzonder te noemen (wisselwind-systeem met omschakelrelais; kegelladen-systeem; buizen-pneumatiek). Sinds 1973 stond het echter ongebruikt op de (niet meer gebruikte) koorzolder. Dat is een geluk bij een ongeluk: daarmee is dit unieke instrument het enige, authentiek bewaard gebleven kerkorgel van deze orgelbouwer! Al jaren werd er gepraat over herinrichting van de kerk. Als het aan de bouwcommissie had gelegen zou alleen het orgelfront blijven staan; de orgelkas zou opbergruimte worden. Het kerkbestuur had zo zijn bedenkingen en vroeg in een zeer laat stadium advies aan kerkmusicus/musicoloog en parochiaan drs R.T.M. Hoogenboom. Deze kreeg eind januari 2007 gelukkig max. drie weken de tijd om met een afgerond plan te komen. Hij schakelde de KKOR (Dr. Ton van Eck) in, die een rapport schreef. Ook kwamen Pels & Van Leeuwen en Orgelbouw Alkmaar (Hans Martin) op zo korte termijn op bezoek èn schreven een offerte op basis van conservering - speelbaar maken - verplaatsing naar vóór in de kerk. Hierop heeft het kerkbestuur besloten om alsnog dit orgel te behouden en (als eerste stap) te laten conserveren! Door snelle actie is dit orgel niet bij oud-metaal en in de container beland! De dispositie luidt:
Manuaal I (C-g3): Bourdon 16, Prestant 8, Bourdon 8, Octaaf 4, Mixtuur-Cornet 2-5 st., Trompet 8.
Manuaal II (C-g3, in zwelkast): Vioolprestant 8, Gamba 8, Vox Celestis 8, Holpijp 8, Fluite Dolce 4, Woudfluit 2. Tremulant.
Pedaal (C-d1): Subbas 16, Bourdon 16 (transmissie). 
Koppelingen: P+I; P+II; I+II;I+II 16'; II+II 16'
Combinaties: PP; P; MF; F; Tutti; Af
Automatisch pedaal + Af
Transposities (A-Bes-B-C-Des-D-Es)

Hendriksen en Reitsma heeft nieuwe leiding

Orgelmakerij Hendriksen en Reitsma uit Nunspeet is overgenomen door Geurt de With, die al 29 jaar in dienst was van dit bedrijf. Dhr. Hendriksen heeft zich per 1 januari 2007 teruggetrokken; dhr. Reitsma had het bedrijf wegens familieomstandigheden al in 1999 verlaten. (RH; De Orgelvriend, febr.'07)

Pijpenmakerij Stinkens verhuisd

Per 1 november 2006 is orgelpijpenmakerij Jacques Stinkens, na 67 jaar, verhuisd binnen Zeist. Het bedrijf, met 28 medewerkers, heeft zich gevestigd op het bedrijvenpark 'Seyst' aan de Woudenbergseweg. Met de verhuizing is ook een eind gekomen aan een in 1963 begonnen traditie: de uitgifte van de jaarlijkse bedrijfskalender. (RH; De Orgelvriend, febr.'07)

KDOV-blad lente 2007

20 december 2008

Den Haag/Loosduinen, Abdijkerk
Het oudste gebouw van Den Haag is de Abdijkerk van Loosduinen. In deze kerk staat een orgel dat oorspronkelijk in 1780/1791 is gebouwd door de Haagse orgelbouwer Joachim Reichner. In 1856 is het instrument gerenoveerd door de firma Bätz & Co. De afgelopen maanden is het orgel door Orgelmakerij Steendam grondig gerestaureerd en voorzien van een vrij pedaal. Het orgel telt nu 21 stemmen, verdeeld over hoofdwerk, rugwerk en pedaal. Op 8 september vond de feestelijke heringebruikname plaats met een orgelconcert bij kaarslicht door organist/restauratie-adviseur Aart Bergwerff. Zie ook www.abdijkerk.nl/orgel. (RH; De Orgelvriend, sept.'06)

Elshout, St. Jan Evangelist
In 1860 leverde J.J. Vollebregt & Zoon een orgel voor de oude R.K.-kerk van Elshout: 13 stemmen verdeeld over Hoofdwerk en Positief. Dit instrument is rond 1880 verplaatst naar het nieuwe neogotische kerkgebouw van de parochie. In 1898 verbouwden de gebr. Gradussen het balustrade-orgel grondig: o.a. het onderpositief verdween. In 1951 onderging het orgel onder handen van L. Verschueren wederom substantiële wijzigingen. Ook werkte deze firma in 1968 (na een kerkrestauratie) aan het orgel en in 1985 werd het in het kader van een kerkrestauratie geschilderd.
In 1998 trok het parochiebestuur Jos Laus (KKOR) aan. Drie jaar later volgde i.s.m. de Rijksdienst voor de Monumentenzorg een restauratieplan. De firma Pels & Van Leeuwen tekende voor het werk en demonteerde het orgel in 2005. Uitgangspunt: het Hoofdwerk (en intonatie) in de geest van Vollebregt, het Positief in de geest van Gradussen en handhaving van de speeltafel en toetsmechaniek van Verschueren en de registermechaniek van Gradussen. Met een concert en de presentatie van een boekje ter gelegenheid van de restauratie werd op 21 mei 2006 het orgel opnieuw in gebruik genomen.
Manuaal: Prestant 8, Holpijp 8, Salicet 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Cornet D 3-st., Basson Hautbois 8.
Positief: Bourdon 8, Viola di Gambe 8, Voix Célèste 8, Roerfluit 4, Gemshoorn 2.
Pedaal : Subbas 16
Manuaal-koppeling, Koppel Pedaal-Hoofdwerk ; winddruk 78 mm wk.
(RH; De Orgelkrant, sept.'06-Cees van der Poel)

Kardinaal bespeelt orgel Arnhem
Kardinaal Simonis heeft op 17 september het gerestaureerde Gradussen-orgel (1890; 1170 pijpen) van de Martinuskerk (parochie De Wijngaard) in Arnhem in gebruik genomen met een bespeling van twintig minuten voorafgaand aan de door hem opgedragen Eucharistieviering. Sinds 1995 heeft de parochie geld ingezameld om de restauratie te bekostigen. De dispositie werd in de loop van de twintigste eeuw enkele malen veranderd. In 1996 voerde de fa. Adema- Schreurs een deelrestauratie uit. In 2004 werd verder gegaan door de toen Adema's Kerkorgelbouw geheten firma. Tijdens de restauratie werd ontdekt dat veel pijpwerk van plaats was veranderd, maar ook werden in enkele dozen pijpen gevonden die vroeger in het orgel hadden gestaan. Besloten is toen de originele dispositie te herstellen. (RH; Kath. Nieuwsblad, 15 sept.'06; Ned. Dagblad 12 en 17 sept.'06)

Eindhoven, Paterskerk, Maarschalkerweerd-orgel
Op zondag 5 november was het inspelingsconcert van het gerestaureerde Maarschalkerweerdorgel (1906) door Paul van der Woude, waarbij ook Nico Slooff, orgelbouwer, een lezing hield over het orgel. Het concert begon met een gespeeld 'Welkom' van Louis Mulder osa en eindigde, na stukken van Mendelssohn, Mathieu Dijker, Schumann en Franck, met de 'Sonata da Chiesa' van Hendrik Andriessen. (RH)

Amsterdam, De Duif, Smits-orgel
Op maandag 25 september is het gerestaureerde Smits-orgel (1862-64/1882) in De Duif (de vml. Sint Willibrord-binnen-de Veste) met een orgelconcert door Ton van Eck weer in gebruik genomen. Ook was er een lezing door Hans Elbertse met klankdemonstraties door Van Eck. Al in 1973 werd dit orgel door toenmalig wethouder Han Lammers op de gemeentelijke 'Orgelnota' gezet, maar de parochiekerk werd op 6 januari 1974 aan de eredienst onttrokken. Een groep teleurgestelde parochianen kraakte de kerk en richtte een stichting tot behoud van De Duif op. In 1995 kwam de kerk in handen van de NV Amsterdams Monumentenfonds. Met Elbertse als hoofdaannemer en Flentrop als onderaannemer (!) werd de restauratie gerealiseerd op basis van de situatie van 1882. Een rijk geïllustreerd boekje vermeldt de geschiedenis: Het boekje is gratis voor Vrienden van Stadsherstel (min. € 25,- per jaar) of te bestellen bij Stadsherstel Amsterdam NV, Amstelveld 10, 1017 JD Amsterdam, 020-5200060, info@stadsherstel.nl. Zie ook www.stadsherstel.nl. (RH; De Orgelvriend, nov.'06)

"Nieuw" orgel voor De Lier
Met een feestelijk programma werd op 12 november in het De Lier een "nieuw" orgel in gebruik genomen. Het instrument werd bespeeld door Aart de Kort en Jeroen de Ridder. Tevens brachten beide parochiekoren o.l.v. resp. Jan Zwaard en Joost de Ridder enkele koorwerken ten gehore. Het instrument wordt door Adema's Kerkorgelbouw in 1962 opgeleverd voor de St.-Josephkerk te Kaatsheuvel. De orgelkas is zodanig ontworpen, dat het roostervenster geheel vrij te zien is.
Toen de parochie van De Lier op zoek was naar een vervangend instrument, kwamen ze uiteindelijk terecht bij de inmiddels gesloten St.-Josephkerk. In 2004 werd het orgel in Kaatsheuvel afgebroken en in De Lier opgeslagen.
In de afgelopen maanden werd het geheel schoongemaakt, opgebouwd en opnieuw geïntoneerd, wederom door
Adema's Kerkorgelbouw uit Hillegom. Het orgel krijgt een plaats vooraan op het balkon. In de dispositie werden geen wijzigingen aangebracht. De (originele) speeltafel heeft een plaats voor in de kerk gekregen.
Dispositie:
Manuaal I (CC - g'''): Praestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Dwarsfluit 4', Nasard 2 2/3', Nachthoorn 2', Mixtuur 3-4 st. 2'
Manuaal II ( in zwelkast): Viola di Gamba 8', Holpijp 8', Praestant 4', Fluit douce 4', Octaaf 2', Flagéolet 1', Sexquialter 1-2 sterk, Trompet harmoniek 8'
Pedaal CC-f : Subbas 16', Principaal 8', Gedekt 8', Octaaf 4'
Koppelingen: P+I, P+II, I+II, I+II 16'  (EA).

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

KDOV Blad Winter 2006

 

20 december 2008

Schoonhoven, Sint-Bartholomeuskerk
De medewerkers van Orgelmakerij Gebr. Van Vulpen voltooiden een deelrestauratie van het orgel in de R.K. St.-Bartholomeuskerk te Schoonhoven. Het instrument werd in 1784 vermoedelijk door Johannes Josephus Mitterreither gebouwd, maar de oorspronkelijke locatie ervan is vooralsnog onbekend. Getuige een aantekening in de windlade werkte in 1842 de Amsterdamse orgelmaker J. van Nieuwkerk aan het instrument, maar over de aard van de toen uitgevoerde werkzaamheden is tot nu toe niets bekend. Vermoedelijk werd het orgel in 1873 naar de toen voltooide R.K. kerk van Schoonhoven overgebracht. In 1973 volgde een algehele restauratie door de firma Adema-Schreurs. Daarbij werd onder meer de oorspronkelijke beschildering van de kas hersteld. Verder voorzag men de windlade van een dekplaat, terwijl ook een nieuw 'vervoerstok' met flexibele conducten werd aangebracht.
Bij de thans voltooide deelrestauratie is het loden 'snijwerk' hersteld en opnieuw met goudverf beschilderd. De windlade is geheel opnieuw verlijmd, waarbij de plaat uit 1973 is verwijderd. Ook andere wijzigingen uit 1973 zijn teniet gedaan. Ook de magazijnbalg is geheel gerestaureerd. Ten slotte is het pijpwerk, waar nodig, hersteld evenals de intonatie gecorrigeerd op basis van de bestaande toonhoogte en winddruk. Namens de KKOR begeleidde Ton van Eck de restauratie.
Manuaal (C-d3): Bourdon 8, Prestant D 8, Prestant B/D 4, Fluit B/D 4, Roerquint B/D 3, Octaaf 2.
Aangehangen pedaal (C-g).
(RH; Rogér van Dijk in: Orgelkrant, juli/aug.'06).

Reek, R.K. kerk
Nico van Duren meldde 20 juni op www.kerkorgel.net > kerkorgelnieuws het volgende: "Onlangs heb ik definitief van de firma Pels & Van Leeuwen een Vermeulenorgel verkregen afkomstig uit Boekel (Huize Padua). Het orgel is door de firma Pels & Van Leeuwen destijds gedemonteerd en ik heb het een poosje in opslag gehad. Door een goede verstandhouding met de firma uit Den Bosch zijn we een vriendenprijs overeengekomen. Op mijn beurt heb ik besloten om het orgel aan mijn geboortedorp te schenken om (…) de parochie blij te maken met een representatief orgel. Het orgel is nog geheel origineel rein pneumatisch en zal worden gereviseerd en na de zomer zal een begin worden gemaakt met de plaatsing. De oorspronkelijke houtimitatie zal opnieuw worden aangebracht. In een later stadium krijgt Reek ook nog een koororgel. Het betreft een Smitsorgel van het voormalige klooster "Zusters van Liefde" te Schijndel [zie KDOV-blad, zomer 2006, p.26-27; RH]. Zo is de orgelglorie van Reek weer enigszins hersteld". Het Vermeulen-orgel (1938) moest weg uit Roekel, omdat de kapel plaats moest maken voor nieuwbouw.
Hoofdwerk: Bourdon 16, Prestant 8, Flûte Harmonique 8, Bourdon 8, Octaaf 4, Quint 2 2/3, Octaaf 2, Trompet 8.
Zwelwerk : Fluit Prestant 8, Gamba 8, Vox Celeste 8, Dolce 8, Roerfluit 4, Sequialtre II, Piccolo 2, Basson Hobo 8.
Pedaal : Subbas 16, Gedektbas 8.
Koppelingen : I+II, P+I, P+II, I+II 16, I+II 4.
Automatische Pedaalomschakeling; P-MF-F-Tutti.

Orgelbespeling Paul Houdijk: "Geef de Kathedraal een Koororgel"
Op vrijdagavond 6 oktober aanstaande geeft organist Paul Houdijk een orgelconcert op het laatromantische Maarschalkerweerd-orgel (1903) in de Sint-Catharinakathedraal te Utrecht. Hij speelt werken van Bruckner, Smetana, Lefebure-Wely, Vierne, Carmelieri en Bonnet.
Veel orgels in Nederland stammen uit, of zijn qua stijl geïnspireerd door, de barokperiode. Instrumenten in laatromantische stijl komen veel minder voor. Wat dat betreft is het kathedrale orgel dus bijzonder in zijn soort. Paul Houdijk streeft ernaar om het orgel zoveel mogelijk vanuit een romantische grondhouding te bespelen. Dat geldt niet alleen voor zijn repertoirekeuzen maar ook voor de toegepaste speelwijzen.

Hoewel de toegang gratis is, wordt er wél een collecte gehouden. De opbrengsten hiervan komen ten bate van het nieuw te bouwen koororgel. Het is immers een allang gekoesterde wens dat het Kathedrale Koor, dat in het hart van de kerk zingt, de beschikking krijgt over een goed begeleidingsinstrument, dichtbij het koor. Dit instrument zal dan ook meer geschikt kunnen zijn voor de begeleiding van koor en geloofsgemeenschap, waarvoor het grote Maarschalkerweerd-orgel te ver weg staat. Alle reden dus om deze wens voor een koororgel in het hart van de kerk te verwezenlijken. Daar zal het bijdragen aan de actieve deelname en betrokkenheid van iedereen aan de liturgie. Dit concert wil een bescheiden bijdrage leveren aan de ruim € 400.000,- die dit project kost. Wilt u meer weten over het project koororgel, neem dan eens een kijkje op www.koororgel.nl. U kunt dan bijvoorbeeld al het ontwerp van het nieuwe instrument zien.
Het concert vindt plaats op vrijdagavond 6 oktober a.s. in de Sint- Catharinakathedraal aan de Lange Nieuwstraat te Utrecht. Aanvang 20.15 uur.
De toegang is gratis (collecte ten bate van koororgel).

Jubileumboek "Adema, 150 jaar orgelbouw"
Presentatie boek Adema 150 jaar orgelbouw

Op 16 september werd het langverwachte boek over 150 jaar Adema orgelbouw gepresenteerd met een feestelijk programma in de Amsterdamse Dominicuskerk.

Na het welkomstwoord van Ronald van Baekel, directeur van Adema's Kerkorgelbouw klonk de Sonata da Chiesa van Hendrik Andriessen, gespeeld door Gemma Coebergh. Vervolgens was de beurt aan Arjen Looyenga - een van de auteurs van het jubileumboek - met een boeiend verhaal over wat Romantiek nu eigenlijk is. Deze lezing werd voorafgegaan door het 1e deel uit de Suite Gotique van Boëlmann, waarbij deze keer Ronald van Baekel zef het orgel bespeelde. Enige andere muziekvoorbeelden werden vertolkt door Thom Janssen op de vleugel. Op visuele wijze werd het betoog ondersteund door enige "boeketten" van papieren bloemen, die langzaam van boven neerdaalden en op het hoogtepunt van het verhaal een lading confetti loslieten vlak voor het podium.

Hierna was de beurt aan Thom Jansen, de "Tutulectuur organist d'église Dominicaine d'Amsterdam", zoals het met veel gevoel voor humor (ook een Adema-traditie!) wordt omschreven op het later uitgereikte blad met het meezinglied.
"Improvisatie" luidde dit programma onderdeel. Maar liefst zeven thema's vormde de basis van een knappe en amusante improvisatie. Behalve het thema A-D-E-M-A waren de andere thema's aan personen verbonden: Ronald van Baekel, Lex Lases, Sybrand Adema, Jospeh Adema, Hubert Schreurs en Antoine Schreurs kregen ieder een thema toebedeeld.

Het hoogtepunt van de dag was uiteraard de uitreiking van de eerste exemplaren van het boek. Aan wie kan je dat beter doen dan aan personen die met het verleden van de firma te maken hebben gehad. Bijzonder was de aanwezigheid van Gerard Adema uit Blaricum en Nicolaas Adema uit Franeker, nazaten van Epke Adema, een broer van Karel en Piet. Uit zijn timmermanswerkplaats in Franeker zijn vele orgelkasten en andere houten onderdelen voor de Adema-orgels vervaardigd. Uiteraard ontbrak ook Antoine Schreurs niet, die vele jaren de leiding van het bedrijf had.

De heer Nicolaas Adema had nog een grote verrassing. Een miniatuurorgel, ooit gebouw door Karel Adema, bleek nog immer in bezit van de familie Adema in Franeker te zijn en werd bij deze gelegenheid geschonken aan de firma. Nog een verrassing was het schilderij, gemaakt door Joseph Adema in de tijd dat hij een opleiding voor kunstschilder volgde. Het werd door Lex Lases namens het personeel aan Ronald van Baekel aangeboden.

Tot slot was daar dan de samenzang. Maar liefst zes coupletten op de wijs van het bekende Jerusalem van Hubert Parry. Er ontstond een feestelijk samenzang die een stevig zingende Anglicaanse kerk aardig benaderde.

Al met al een zeer geslaagde bijeenkomst, waarop tal van organisten, parochiebesturen, kerkenraden, orgelcommissies en "gewone" orgelliefhebbers aanwezig waren.

*Dit boek kost € 27,50 en kan worden besteld schriftelijk bij Adema's Kerkorgelbouw, Leidsestraat 112, 2182 DR Hillegom; of per email aan adema_kerkorgelbouw@planet.nl; of telefonisch 0252-527421.

KDOV blad Herfst 2006

20 december 2008

Heringebruikname Pels-orgel (opus 92, 1933) in R.K. Martinuskerk, Zwaag
Met een orgelconcert op 7 mei 2006 van de organisten Edwin Hinfelaar en Nina Borletti m.m.v. het St. Martinuskoor uit Zwaag en de Michaël- Cantorij uit Blokker o.l.v. Gerard Arendsen is het Pels-orgel weer in gebruik genomen. Wat begon als een eenvoudige schoonmaak bleek een grootse restauratie: de houtworm had toegeslagen in o.m. de grote magazijnbalg en vele houten pijpen. Laatstgenoemde pijpen zijn door een speciaal bedrijf luchtdicht (zuurstofvrij) ingepakt; de blaasbalg werd ter plekke behandeld ("want de vieringen in de kerk gingen uiteraard gewoon door, waarbij het grote orgel niet gemist kon worden"). Ook de pneumatiek werd geheel opgeknapt. Hans Martin van Orgelbouw Alkmaar heeft met een aantal vrijwilligers uit de parochie de hele klus geklaard. De dispositie is ongewijzigd gebleven. De ruim 1100 pijpen spreken weer (en een stuk sneller) of zoals op het programma van 7 mei stond "het Pels-orgel zingt weer". En hoe! (RH)

Inspeling Vollebregt-orgel, Elshout
Op 21 mei is om 15.00 uur met een orgelbespeling door organist Jos Laus, orgeladviseur van de KKOR, het zeer grondig gerestaureerde Vollebregt-orgel in de R.K. kerk te Elshout weer in gebruik genomen. Door Peter van Rumpt, directeur van Pels & Van Leeuwen orgelbouw uit 's-Hertogenbosch, werd een toelichting gegeven over de restauratie. Ook was er een kleine tentoonstelling over orgels.

Aardenburg, Sint-Baafskerk
Het orgel in de St. Baafskerk te Aardenburg werd in 1955 gebouwd door D.A. Flentrop waarbij voor het Rugpositief gebruik werd gemaakt van een oude orgelkas, afkomstig uit de R.K.-kerk te Groessen (!). Deze kas dateert uit ongeveer 1680 en is vermoedelijk van Westfaalse origine; de hoofdkas werd ontworpen door architect A. Canneman. In 1977 voerde Flentrop Orgelbouw een algehele revisie uit. In 1992 begon orgelmaker David Kunst met een algehele klankrenovatie die echter nooit werd afgerond. Vanaf dat moment was alleen nog het Rugpositief bespeelbaar. In 2003 werd door de orgelcommissie o.l.v. organist A. van de Wege een plan ontwikkeld om de restauratie af te ronden. De werkzaamheden werden uitgevoerd door Orgelmakerij Gebr. Reil waarbij men deels gebruik maakte van in 1992 vervaardigd pijpwerk. Deze restauratie is nu afgerond. (Rogér van Dijk/RH; De Orgelkrant, juni '06)

Nieuwkuijk, R.K. St.-Johannes Geboorte
Eind vorig jaar voltooide Kaat en Tijhuis Orgelmakers met assistentie vanuit de parochie, schoonmaak- en herstelwerkzaamheden aan het Verschueren-orgel in de R.K. kerk van St.-Johannes Geboorte te Nieuwkuijk. Het uit 1961 daterende instrument is daarbij in principe ongewijzigd gebleven. Wel bleek het noodzakelijk om de loden conducten wegens verregaande oxidatie te vernieuwen. Verder is het slecht functionerende ontlaatsysteem van de windladen aangepast en zijn de verzakte frontpijpen en Trompetbekers hersteld. Tenslotte is de intonatie nagelopen en vooral wat betreft de aanspraak gecorrigeerd op een iets hogere winddruk. De dispositie luidt:
Hoofdwerk (Manuaal II, C-g3): Prestant 8, Bourdon 8, Octaaf 4, Koppelfluit 4, Mixtuur III-IV, Sesquialter II (vanaf g), Trompet *.
Rugwerk (Manuaal I, C-g3): Roerfluit 8, Prestant 4, Blokfluit 4, Octaaf 2, Nasard 1 1/3, Scherp III-IV, Kromhoorn 8.
Pedaal (C-f1): Subbas 16, Baarpijp 8, Prestant 4.
Koppelingen (als treden): HW-RP, Ped-HW, Ped. RP, Calcant.
Winddruk: 64 mm. Wk. Toonhoogte a1 = 440 Hz; temperatuur: evenredig zwevend.
(Rogér van Dijk; De Orgelkrant, mei '06)

Uden, R.K. St.-Petruskerk
In december 2005 werd het 'nieuwe' koororgel van de St. Petruskerk te Uden in gebruik genomen. Het instrument is oorspronkelijk in 1941 door de firma L. Verschueren (Heythuysen) gebouwd voor de kerk van de H. Jozef (Tivoli) te Eindhoven en in de daaropvolgende jaren in fasen uitgebreid. 'Opus 123' telde bij oplevering zevenstemmen verdeeld over Hoofdwerk, Zwelwerk en Pedaal, maar van meet af aan was een drieklaviers dispositie voorzien. In 1955 werden Hoofdwerk en Zwelwerk gecompleteerd terwijl ook de meeste gereserveerde labiaalregisters van het Pedaal werden geplaatst. Vier jaar later kon het orgel worden voltooid met het aanbrengen van het 'Koppelwerk', dat een plaats in de balustrade kreeg, alsmede de laatste registers voor het Pedaal. Nadat het kerkgebouw in Eindhoven aan de eredienst onttrokken was kreeg het orgel een nieuwe bestemming in de St.-Petruskerk te Uden. De overplaatsing werd uitgevoerd door Nico van Duren m.m.v. een aantal vrijwilligers. Windvoorziening is deels gewijzigd, bekabeling vernieuwd. De windladen zijn aan de bovenkant hersteld; de membranen zijn vooralsnog gehandhaafd. Tenslotte is het pijpwerk schoongemaakt en waar nodig hersteld en verstevigd. Het orgel, dat 32 registers telt, functioneert nu in de eredienst. (RH/Rogér van Dijk; De Orgelkrant, mei '06; www.kerkorgel.net)

Roermond, Caroluskapel
Het orgel in de Caroluskapel te Roermond werd onlangs door de firma Verschueren gerestaureerd. De inspeling was eind april 2006. (RH; www.kerkorgel.net > Orgelbouw > Restauratie) .
Per 1 mei 2006 is Jean-Pierre Steijvers benoemd tot Titulair-Organist van de Caroluskapel. (www.jpsteijvers.nl)

Velp, Capucijner-klooster
Vorig jaar restaureerde en verplaatste orgelbouwer Nico van Duren het orgel in het klooster van de broeders Capucijnen te Velp. Het betrof o.a. een restauratie van de windladen en windvoorziening. Voor meer info en foto's: www.kerkorgel.net > Orgelbouw > Restauratie (RH).

Adoptieplan Franssen-orgel, Den Haag
Het uit 1906 daterende orgel van de Gebr. Franssen uit Roermond, dat in de O.L.V.-Onbevlekt Ontvangen ('Elandstraatkerk') te Den Haag staat, gaat gerestaureerd worden. Naar verwachting zal Monumentenzorg een belangrijk deel van de totale kosten (€ 440.000,- ) betalen. Het ontbrekende bedrag wil de Stichting Orgel Elandstraatkerk via sponsors bij elkaar krijgen door de actie 'Adoptieplan voor een 100-jarige'. Voor de duur van het restauratieproject kunt u een orgelpijp adopteren voor een bedrag variërend van € 5 tot € 1000. Door deze adoptie wordt uw naam verbonden met een bepaalde pijp van het orgel. Op internet kunt u lezen welke orgelpijp door wie is geadopteerd. Na afloop van het restauratieproject zal een boek verschijnen, waarin deze namen eveneens worden vermeld. U kunt zich opgeven voor deze actie via internet: www.edvanaken.nl/soek of www.elandstraatkerk.nl (menu: 'Orgel'). Van harte aanbevolen!
Eenzelfde soort adoptieplan loopt ook nog voor het Reichner/Witteorgel uit 1780/1791/1856 in de Abdijkerk in Den Haag-Loosduinen (zie www.abdijkerk.nl/orgel) en het W.H. Kam-orgel uit 1859 van de Grote Kerk Dordrecht (zie www.redhetorgel.nl). (RH; De Orgelvriend en De Orgelkrant, juni '06)

Reek, R.K. Parochie, Smits-orgel
In januari 2006 is het startsein gegeven om de voorbereidingen te treffen voor de reconstructie van een uniek Smits-orgel. Het betreft het orgel wat Smits bouwde voor de Congregatie Zusters van Liefde te Schijndel. In 1848 leverde hij het met de volgende dispositie:
Hoofdwerk: Prestant 4, Holpijp 8, Fluit 4, Blokfluit 2, Sifflet 1, Harmonica 8 bas en discant.
Positief: Holpijp 8, Viola da Gamba 8, Fluit 4 bas (gedekt) en discant (open).
Manuaalkoppel en Aangehangen pedaal.
In 1868 werd het orgel overgeplaatst naar de toen gereed gekomen eerste kapel van het Moederhuis. In 1892 verbouwde Kuijte het orgel en verving de schepbalgen door een magazijnbalg. De dispositie werd gewijzigd en het orgel kreeg een 8 voets kast en front. Het bestaande pijpwerk werd gebruikt en opgeschoven en registers werden verlengd. In 1970 werd de kapel gesloten en Verschueren kocht het orgel. Het orgel werd naar de normen van die tijd gerestaureerd met verende sleepconstructie en een pedaalkoppel en Subbas werd toegevoegd.
Het orgel verhuisde naar een villa in Spanje van de heer Kollisch. Na diens overlijden kocht Sicco Steendam het orgel. Inmiddels is het orgel door de parochie van Reek aangekocht en zijn de voorbereidingen begonnen om het weer in oude luister te herstellen. Dit project zal Nico van Duren uitvoeren i.s.m. de firma Pels & Van Leeuwen, die op steenworp afstand hun atelier hebben. Als voorbeeld zal het orgel van Demen dienen. Beide orgels waren identiek qua kast en maatvoeringen. (RH; www.kerkorgel.net > orgelbouw > restauraties)

Restauratie Kabinetorgel in de Sint Trudokerk in Stiphout (Helmond)
Dit Kabinetorgel stond destijds in het Kasteel Croy, gelegen tussen Aarle-Rixtel en Stiphout. Hoe kwam dat orgel in het bezit van de parochie Sint Trudo in Stiphout? Daarom eerst een stukje geschiedenis van het Kasteel Croy.
Het kasteel was sinds 1772 eigendom van de in Stiphout gevestigde familie Van der Brugghen. De laatste particuliere eigenaresse en bewoonster was Jonkvrouwe van der Brugghen, in de volksmond Freule genoemd. Na haar overlijden in 1873 gaan haar bezittingen naar een liefdadig doel voor Stiphout en Aarle-Rixtel . Het Kasteel gaat over naar de Stichting "Geloof, hoop en liefde", die overeenkomstig de laatste wilsbeschikking van de Freule er een Bejaardentehuis van laat maken. Tot 1977; wanneer de overheid laat weten dat de faciliteiten niet meer voldoende waren voor huisvesting van bejaarden. Daarna, ca. 1986, volgt verhuring aan een Stichting, die er o.a. een bezinningscentrum van de Charismatische Beweging in vestigt. Dat heeft niet heel lang geduurd. Kort daarop worden de kantoorruimten verhuurd aan bedrijven.
Mede als gevolg van een aantal bestemmingswijzigingen, werd na een ingrijpende opknapbeurt van het kasteel het inmiddels tot de inventaris van het kasteel Croy behorende Kabinetorgel in 1989 overgedragen aan de Kerk St. Trudo te Stiphout. De kast vond een plaats in de kerk en het binnenwerk lag ingepakt in een kist ook in de kerk. Pastoor J. van Kessel vroeg mij om eens hiernaar te komen kijken. Na enig onderzoek heb ik de parochie het advies gegeven om het orgel in elkaar te laten zetten en speelklaar vóór in de kerk te plaatsen, omdat ik meende met een bijzonder orgel te doen te hebben. Op 2 december 1989 stond het orgel speelklaar in de kerk. Mijn leraar Hub Houet, zaliger gedachtenis, heeft het orgel nog even bespeeld. Hij heeft zelfs nog op dit Kabinetorgel gepeeld toen het nog in kasteel Croy stond. Er werden daar ook wel huwelijken gesloten. Nu het orgel in de St.Trudokerk stond heeft het in ieder geval enige jaren kunnen functioneren, zij het met moeite, bij allerlei vieringen met het dameskoor, het gregoriaans koor en avondwaken enz.
Het Kabinetorgel dateert vermoedelijk uit het laatste kwart van de 18e eeuw, maar werd in de loop der jaren op een aantal punten gewijzigd. Op het klavierplankje staat: Hendrik Hermanus Hes me fecit Goudae. Het kan dus gebouwd zijn door de beroemde Goudse (huis)orgelmaker Hendrik Hermanus Hess. Opmerkelijk dat de naam Hess niet correct gespeld is. Ook zijn verschillende andere veranderingen, afwijkend van wat van Hess bekend is, op te merken.
In de orgelkroniek van Van Hirtum is het volgende bericht opgenomen: (1789) In dit jaar maakten ik Een nieuw Cabinetorgel voor den Heer van Crooy kort bij Helmont en had dese volgende stemmen: 1 prestant 4 voet; 2 holpyp 8 voet; 3 fluijt 4 voet; 4 quint 3 voet; 5 octav 2 voet; 6 flageolet 1 voet; 7 tremulant.
Daaruit zou men op kunnen maken dat Nicolaas van Hirtum (1752- 1810) in 1789 een nieuw orgel leverde. De hiervoor genoemde dispositie echter wijkt af van het thans in Stiphout aanwezige instrument. Er is geen Flageolet 1 maar wel een Prestant 8 en i.p.v. een tremulant een ventiel. En omdat het pijpwerk van de registers Prestant 8, Prestant 4 en Prestant 2 van dezelfde factuur is, terwijl de discant van de Fluit daarvan afwijkt, is een toeschrijven aan Van Hirtum niet zondermeer gerechtvaardigd. Bovendien zijn er nog meer veranderingen en onduidelijkheden aan te wijzen, zodat er veel vragen overblijven over de geschiedenis van het instrument.
Opvallend is dat het orgel op een aantal punten overeenkomsten vertoont met een kabinetorgel in de Oude Kerk te Delft, dat vorig jaar door de Orgelmaker Hans van Rossum en zijn medewerkers werd gerestaureerd. Zo lijken de aan het Stiphoutse orgel uitgevoerde veranderingen voor een belangrijk deel te zijn verricht door de orgelmaker, die ook het Delftse kabinetorgel wijzigde. De geschiedenis van beide orgels blijft in nevelen gehuld.
De huidige dispositie van het Stiphoutse orgel luidt:
Links: Holyjp 8, Fluit 4, Quint 3, Prestant 2, Ventiel.
Rechts : Prestant 8, Holpyp 8, Prestant 4, Fluyt 4, Prestant 2.
Manuaalomvang C - f ³ ; deling bas / discant tussen h en c ¹
Gelukkig is er met geldelijke steun van kerk, overheid, bedrijven en burgers het voor de allernoodzakelijkste restauratie vereiste kapitaal bijeengebracht, zodat aan de Orgelbouwer Hans van Rossum uit Wijk en Aalburg opdracht tot restauratie kon worden verstrekt, wat geresulteerd heeft in een geslaagde restauratie, waarvoor de
Orgelbouwer op 27 januari 2006 de verantwoording schreef. Het Kabinetorgel staat nu weer vóór in de kerk. Op een plaats waar het orgel beter te zien is en de klank nog beter tot zijn recht komt. Het orgel is officieel feestelijk in gebruik genomen tijdens een concert op 23 april 2006. (Fran Hamilton)

Ede, R.K. Kerk Sint Antonius van Padua
In de kerk van Sint Antonius van Padua te Ede is begin dit jaar een 'nieuw' orgel geplaatst dat op 16 april feestelijk in gebruik genomen werd. Het instrument is afkomstig uit de voormalige Gereformeerde Kerk van Tzummarum en werd in 1966 gebouwd door de firma B. Pels & Zn te Alkmaar. Bij oplevering was een aantal registers gereserveerd. Op enig moment werd het tongwerk van het Borstwerk vervangen. In 1983 voerde de firma Pels & Van Leeuwen een grote onderhoudsbeurt uit waarbij de dispositie gewijzigd en gecompleteerd. Ook vond een algehele herintonatie plaats. Op het Hoofdwerk werd het dubbelkoor van de Prestant 8 uitgeschakeld en vering men de Woudfluit 2 door een Prestant 2 (van het Borstwerk); tevens plaatste men een nieuwe Trompet 8. Op het Borstwerk verving men de Prestant 2 door een Woudfluit 2 (van het Hoofdwerk), wijzigde men de Nasard 1 1/3 in 2 2/3 en plaatste men een Terts 1 3/5 op de stok van de gereserveerde Scherp. Tenslotte voegde men aan het Pedaal een Fagot 16 toe op de daarvoor gereserveerde plaats. In 2005 werd duidelijk dat de Gereformeerde Kerk van Tzummarum aan de eredienst zou worden onttrokken. Uiteindelijk kon het orgel door het kerkbestuur van Ede worden aangekocht ter vervanging van het nooit voltooide elektropneumatische Elbertse-orgel (1953).. De overplaatsing en de daarbij uitgevoerde onderhouds- en herstelwerkzaamheden werden uitgevoerd door Flentrop Orgelbouw. Daarbij is het afgesloten dubbelkoor van de Prestant 8 weer in functie gebracht. De werkzaamheden werden namens de KKOR begeleid door Rogér van Dijk.
Dispositie: Hoofdwerk (Manuaal I, C-g3): Prestant 8 (dubbel vanaf g), Roerfluit 8, Octaaf 4, Koppelfluit 4, Prestant 2, Mixtuur IV, Trompet 8.
Borstwerk (Manuaal II, C-g3): Holpijp 8, Speelfluit 4, Nasard 2 2/3, Woudfluit 2, Terts 1 3/5, Trompet-Regaal 8.
Pedaal (C-f1): Subbas 16, Prestantbas 8, Koraalbas 4, Fagot 16.
Koppelingen: Hoofdwerk-Borstwerk, Pedaal-Hoofdwerk, Pedaal-Borstwerk. Tremulant.
Rogér van Dijk

Boxtel, Sint-Petruskerk
In 1839 kreeg de in Reek gevestigde orgelmaker Franciscus Cornelius Smits (I) de opdracht voor de bouw van een nieuw orgel voor de Sint Petruskerk te Boxtel. Bij de bouw van dit instrument voegde Smits alvast een vierde balg toe in afwachting van de levering van het geplande vrije pedaal waarvoor de registertrekkers met opschriften reeds waren aangebracht. Het zou echter nog tot 1954/56 duren voordat dit Pedaal daadwerkelijk werd geplaatst. De orgelkas werd vervaardigd door de plaatselijke timmerman W. van Eerden, terwijl J.F. van Hool de beelden leverde.
In de loop der jaren bleef het instrument vrijwel ongewijzigd. In 1860 werden de nog ontbrekende beelden op het Rugpositief geplaatst. In 1879 leverde F.C. Smits II nieuwe klavieren en een jaar later vond een grote schoonmaak van het orgel plaats. In 1884 werd het orgel opnieuw schoongemaakt en in 1893 is er wederom sprake van de levering van nieuwe klavieren. In 1924 voerde de derde generatie Smits nog een grote schoonmaak uit. Drie jaar later werd het oksaal vergroot waarbij de plaatsing van de balustradehelften aan weerszijden van het rugpositief gewijzigd werd evenals de opgang naar het orgel, het aantal pilaren onder het oksaal en de plaatsing daarvan. Tenslotte plaatste Henri Smits in 1929 een windmotor die op één van de vier balgen werd aangesloten. Daarna raakte het orgel, mede ten gevolge van de kerkverwarming, langzaam maar zeker in verval. Ingrijpende restauratieplannen die in de veertig van de vorige eeuw werden gemaakt, vonden vanwege de oorlogsomstandigheden geen doorgang. Uiteindelijk voerde de firma Adema-Schreurs in 1954/56 een algehele restauratie uit waarbij het nog altijd gereserveerde vrije Pedaal werd aangebracht. Voor het nieuw te maken pijpwerk zocht men aansluiting bij het bestaande werk van Smits alsmede het Smits-orgel in De Duif te Amsterdam. Op het Rugpositief werd de Flt. Travers D 8 gewijzigd in een Quint 2 2/3; verder werden hier en daar enkele pijpen vervangen (Prestant 8 Rugpositief, C-E, uitgevoerd als roerfluit) en/of van nieuwe voeten voorzien. In de daaropvolgende decennia eisten slijtage en de kerkverwarming hun tol en langzaam maar zeker begon het orgel steeds meer gebreken te vertonen. In 1984 stelde drs. J.G.P.G. Boogaarts een rapport over het orgel op en werden de eerste stappen op de weg naar een nieuwe restauratie gezet. In 1998 kwam de zaak uiteindelijk in een stroomversnelling en tenslotte kon op 30 juni 2003 het contract met Verschueren Orgelbouw ondertekend; de werkzaamheden begonnen ruim een jaar later.
De vier spaanbalgen zijn ter plaatse hersteld. Na demontage bleek dat het front van de hoofdkas ernstig was verzakt waardoor de frontpijpen waren vervormd en het ajourwerk grote schade had opgelopen. Uiteindelijk is besloten om de frontzijde 'op te hangen' aan stalen consoles die in de torenmuur zijn aangebracht zodat een groot deel van de verzakking werd opgeheven. Omdat de mechanieken in het verleden aan de verzakte toestand waren aangepast moest hieraan nu wel het nodige worden verlengd. Verder zijn delen van de pedaalmechaniek uit 1954/56 in Smitsfactuur vervangen evenals de triplex roosters van de pedaalladen. Het pijpwerk is gerestaureerd en naar de oorspronkelijke toonhoogte teruggebracht en de Flt. Travers D 8 is in de oorspronkelijke toestand hersteld. De feestelijke ingebruikneming vond plaats op 23 april 2006. Ter gelegenheid daarvan verscheen een lijvig boekje waarin voorgangers en de geschiedenis van het huidige orgel alsmede de restauratie uitgebreid zijn beschreven.
Dispositie: Rugpositief (Manuaal I, C-f3): Prestant 8, Holpijp 8, Flt.
Travers D 8, Prestant 4, Roerfluit B/D 4, Octaaf 2, Flagelet 1, Trompet
B/D 8, Musette D 8, Klairon B 4.
Hoofdwerk (Manuaal II, C-f3): Prestant 8, Boerdon B/D 16, Holpijp 8, Prestant B/D 4, Fluit 4, Octaaf 2, Mixtuur
III, Cimbal D II, Bombarde B/D 16, Trompet B/D 8.
Echowerk (Manuaal III, C-f3 in zwelkast): Roerfluit 8, Echoholpijp 8, Viola di Gamb. 8, Openfluit 4, Veltfluit 2, Sesquialter II, Trompet 8, Voxhumana 8.
Pedaal  (C-d1 laden en pijpwerk 1954/56): Bourdon 16, Prestant 8 (C-g 1842, front), Gedekt 8, Prestant 4, Kwint 3, Pastorelle 2, Trompet 16, Trompet 8.
Koppel Man: Pos: Koppel Man: B: Man: Koppel Ped: en Man: Koppel Ped: en Pos: Tremulant, Ventil.
Winddruk: 76 mm. wk. Toonhoogte: a1 = 418 Hz.
Bron: Smitsorgel in de Sint-Petruskerk Boxtel in volle glorie hersteld. Boxtel, 2006.
Rogér van Dijk

KDOV blad Zomer 2006

20 december 2008

Heerlen-Molenberg
Op 30 april wordt het Verschueren-orgel in de kerk van de Verschijning van de Onbevlekte Maagd te Heerlen-Molenberg in gebruik genomen. Het mechanische instrument is in 1959 gebouwd voor de Drievuldigheidskerk te Heerlen (schaesbergerveld) en staat opgesteld in twee kassen met een vrijstaande speeltafel. Omdat deze kerk met ingang van 1 januari 2005 aan de eredienst werd onttrokken moest voor het orgel een andere bestemming worden gevonden. In overleg met adviseur Rogér van Dijk namens de KKOR is het orgel overgeplaatst naar de kerk van Heerlen-Molenberg ter vervanging van het nooit voltooide Vermeulen-orgel (1948) dat in zeer slechte staat verkeerde. Het orgel is daarbij ongewijzigd gebleven. Wel zijn de beide kassen, die in de Drievuldigheidskerk tegen de zijwanden van de kerk stonden, gecompleteerd met nieuwe zijwanden omdat de kerk van de Molenberg aanzienlijk breder is. De zijwanden zijn op aanwijzing van de orgelmaker in eigen beheer vervaardigd. De overige werkzaamheden aan het orgel zijn uitgevoerd door Verschueren Orgelbouw. De dispositie:
Hoofdwerk (Manuaal I, C-g3): Prestant 8, Bourdon 8, Octaaf 4, Koppelfluit 4, Nasard 2 2/3, Mixtuur III-IV, Trompet 8. 
Zwelwerk (Manuaal II, C-g3): Roerfluit 8, Prestant 4, Blokfluit 4, Octaaf 2, Scherp III-IV, Kromhoorn 8. 
Pedaal (C-f1): Subbas 16, Baarpijp 8, Kwint 5 1/3, Prestant 4.
Koppelingen (als treden): I+II, Ped+I, Ped+II, trede zwelkast. (Rogér van Dijk)

Hilvarenbeek
Met een feestelijk concert door Ad van Sleuwen werd op 18 december het gerestaureerde van Hirtum-orgel in de parochiekerk van Sint-Petrus Banden te Hilvarenbeek in gebruik genomen. Het in 1840 voltooide instrument was in de loop der jaren op en aantal punten ingrijpend gewijzigd en werd in 1969 gerestaureerd door de firma Gebr. Vermeulen. Toenemende klachten over de windvoorziening en de klank van het orgel leidden uiteindelijk tot de thans voltooide restauratie. De windvoorziening, bestaande uit twee spaanbalgen, is gecorrigeerd waarbij ondermeer de aansluiting van de motor en de kanalen naar het orgel zijn vernieuwd. De kas is in eigen beheer in de was gezet en de beelden van het Onderpositief zijn verwijderd. De twee grootste kregen een nieuw plekje op de buitenste torens van de hoofdkas. De frontpijpen zijn opnieuw van tinfolie voorzien. Verder is het pijpwerk hersteld en integraal verlengd om de oorspronkelijke toonhoogte (a1 = 390 Hz) te herstellen. Aansluitend volgde een herintonatie op een verlaagde winddruk (63 mm) en is in overleg met adviseurs en organist gekozen voor een stemming volgens Valotti. Tenslotte keerde ook het oorspronkelijke kistpedaal weer terug. De werkzaamheden zijn uitgevoerd door orgelmaker J.C. van Rossum. Als adviseurs traden Wim Diepenhorst (Rijksdienst voor de Monumentenzorg), Rogér van Dijk en Marcel Verheggen (namens de KKOR) op. De dispositie: (Hoofdwerk (Manuaal II, C-f3): Bourdon 16, Praestant 8, Holpijp 8, Viooldigambas 8, Octav 4, Gemshoorn 4, Fluit 4, Quintfluit 3, Superoctav 2, Flageolet 1, Mixtuur IV, Cimbel II, Cornet D IV, Trompet B/D 8. Onderpositief (Manuaal I, C-f3): Holpijp 8, Flute travers D 8, Bekfluit D 8, Praestant 4, Fluit 4, Octav 2, Quint B 1 ½, Sexquialter D II, Fagot B 8, Clarionet D 8. Pedaal (C-c1): Bourdon 16, Praestant 8, Octav 4, Bazuin 16. Manuaalkoppel, pedaalkoppel, afsluiting, ventil. (Rogér van Dijk)

Willibrorduskerk en orgel te Utrecht in ere hersteld
Op 3 november jl. werden de gerestaureerde St.Willibrordkerk te Utrecht en het gerestaureerde Maarschalkerweerd/verschueren-orgel dat deze kerk rijk is, weer feestelijk in gebruik genomen. Bij deze gelegenheid werd pater Wynand Kotte door burgemeester A. Brouwer onderscheiden met de St.Maartenspenning van de stad Utrecht. Dit vanwege zijn ongelooflijk grote verdiensten voor het behoud en de restauratie van deze monumentale kerk en het orgel, uniek voor de stad Utrecht en voor de Nederlandse R.K. Kerkprovincie. Zeker wat het indrukwekkende interieur betreft, met beeldhouwwerk van F.W. Mengelberg en de ramen van H. Geuer, behoort de St.Willibrordkerk van architect Alfred Tepe tot de mooiste neo-gothische voorbeelden van misschien wel geheel west- Europa. Ook het Maarschalkerweerd/Verschueren-orgel uit 1885(M.) en 1948(V.) is in volle glorie herrezen. Het klinkt prachtig, ook in verhouding tot de kerkruimte. De firma Elbertse verdient alle lof voor deze prestatie. In een volgend nummer van dit blad zal nog een uitvoerig artikel aan dit interessante orgel worden gewijd.
Onderdeel van het programma was voorts een zeer interessante lezing door A.J. Looijenga over de neo-gothiek en de plaats van deze Utrechtse kerk daarin. Muzikale medewerking werd verder verleend door het Willibrordkoor o.l.v. Bernard Rikkert de Koe, m.m.v. het Hoogstraten blazerskwartet o.l.v. Paul Hoogstraten en natuurlijk Bas Groenewoud, organist van de kerk. Uitgevoerd werden Psalm 150 van C. Franck, het Gloria uit de mis van Gretchaninoff, het Magnificat van H. Andriessen en een prachtige toonzetting van 'U Zij de Glorie' van Rikkert de Koe. Het muzikaal niveau was daarbij opvallend hoog.
Bas Groenewoud speelde als orgelsolo de toccata van H. Andriessen. Dit zeer bekende stuk heb ik menigmaal, en zeer goed, horen uitvoeren. Maar de vertolking van Bas Groenewoud sloeg alles. Zo mooi als hij het speelde, had ik het nog nooit gehoord. (Paul Houdijk)

Hans Fidom naar Het Orgelpark in Amsterdam
Hans Fidom, hoofdredacteur van Het Orgel en de Orgelkrant is per 1 maart 2006 in dienst getreden bij de Stichting Het Orgelpark. Deze stichting is bezig in de voormalige Parkkerk in Amsterdam een internationaal podium voor organisten, componisten en andere kunstenaars te realiseren. Hij stopt dus als hoofdredacteur, dat hij sinds 1996 bij het orgaan van de KNOV vervulde om te "mikken op het brede, muziekminnende publiek" (en dus niet alleen orgelliefhebbers). Op dit moment wordt het Sauer-orgel (1922) uit de Parkkerk gereconstrueerd door Elbertse Orgelmakers uit Soest. Fidom: "Het is de bedoeling dat te zijner tijd ook andere orgels een plek in de kerk krijgen, waarmee we de periode vanaf 1850 tot heden kunnen bestrijken". (RH; Orgelvriend, jan.'06)

Restauratie in Delft gaat door
Door aanhoudende en gezamenlijke inspanningen van de Delftse St.Hypolytusparochie, het bisdom Rotterdam en de gemeente Delft, komt er € 280.000 extra beschikbaar voor de restauratie van het Maarschalkerweerd-orgel (1893) in de Maria van Jesse-kerk in Delft. Deze 'kanjer'-subsidie is mede verkregen door de lobby van elf gemeentes! Hiermee is de financiering van de orgelrestauratie rond en kunnen er afspraken gemaakt met de fa. Elbertse te Soest. Eind 2006 wordt begonnen met dit grootste kerkorgel van Maarschalkerweerd (dat in het Amsterdamse Concertgebouw is het grootste werk). Begin 2009 hoopt men het naar de oorspronkelijke staat gerestaureerde instrument weer in gebruik te kunnen nemen. (RH; Orgelvriend, jan.'06)

Ypma-orgel Lijnden 'komt thuis' in Franeker
Voor een symbolisch bedrag van 1000 euro verhuist het Ypma-orgel (1910) van de in 2000 opgeheven R.K. parochie H. Franciscus van Sales te Lijnden naar De Voorhof, het nieuwe gebouw van de Gereformeerde kerk (vrijgemaakt) aan de Voorstraat 71 te Franeker- Sexbierum. In dit grotere gebouw is het B.A.G.-positief uit de vorige kerk te klein geworden voor deze gemeente. Sinds 1914 prijkt de naam Vermeulen op de Alkmaarder Ypma-werkplaats, maar in 1910 was Lodewijk Sjoerds Ypma (1823-1887) al geruime tijd overleden. Dit is het tweede Ypma-orgel dat teruggaat naar de Friese Ypmaorgelbouwbodem. Sinds 1975 staat een L. Ypma-orgel in Sint Nicolaasga; dit orgel werd in 1871 gebouwd voor de R.K. parochiekerk te Akersloot. (RH; Orgelvriend, jan.'06).

Cavaillé-Coll Philharmonie Haarlem weer opgeleverd
Op dinsdag 24 januari j.l, waren we met een aantal genodigden te gast in de Philharmonie (vroegere Concertgebouw) te Haarlem ten einde de oplevering bij te wonen van het gerestaureerde Cavaillé-Coll orgel. De fa. Flentrop uit Zaandam rondde kortgeleden deze restauratie af. Als adviseurs traden bij deze restauratie Jan Jongepier (klankaspecten) en ir. Henk Kooiker (technisch gedeelte) op. Jos van der Kooy bracht, als stadsorganist van Haarlem, een tweetal orgelwerken te horen.
De middag werd geleid door Neil Wallace, vertrekkend artistiek directeur van de Philharmonie Als eerste spreker kwam Louis Pirenne (what's in a name), hoofd Cultuur van de gemeente Haarlem, aan het woord. Cees van Oostenbrugge, directeur van Flentrop orgelbouw gaf een boeiende uiteenzetting over de geschiedenis van het orgel. Jos van der Kooy liet hierna het orgel voor het eerst horen in de toccata uit de 5e symfomie van Widor. Een en ander kwam niet bepaald vlekkeloos over, was het de onbekendheid met het orgel?, k hoop het. Ir. Henk Kooiker vertelde over de technische aspecten van het orgel en Jan Jongepier gaf uitleg over het probleem van de klankgeving. Een saillant detail was het volgende: Men was getipt dat in de RK kerk te Ottersum, windladen zouden zitten die afkomstig waren van het Haarlemse orgel. Dit bleek te kloppen. Aangezien het orgel van Ottersum toch uit elkaar moest, heeft men een deal kunnen sluiten. Ottersum kreeg nieuwe laden, Haarlem de oorspronkelijke Cavaillé-Coll laden.
De tweede bijdrage van Jos van der Kooy was een improvisatie. De hoop dat hiermee de mogelijkheden van het orgel gedemonstreerd zouden worden, was gauw vervlogen, verder dan gebrei met "La fille aux cheveux de lin" van Debussy en Au clair de la lune" kwam het niet, jammer. De rij van sprekers werd afgerond door Ruud Grondel, wethouder cultuur van de gemeente Haarlem. Hij gaf ons o.a. een inzicht in de toekomstplannen met het orgel. Hierna konden het orgel en de speeltafel bezichtigd worden. Een goed idee is het geweest om de achterkant van het 0rgel te voorzien van drie grote vensters, zodat iedereen een blik kan werpen in het binnenste. Een gezellige borrel rondde de geanimeerde middag af. De Philharmonie Haarlem en de Nederlandse orgelwereld hebben weer een interessant orgel erbij. (FH)

Stichting Orgel Elandstraatkerk
De Haagse kerk Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen, beter bekend als de Elandstraatkerk, beschikt over een prachtig rijksmonumentaal orgel van de Gebroeders Franssen uit Roermond. Het instrument (met 43 stemmen, verdeeld over 3 manualen en pedaal) staat er de komende maand precies 100 jaar, maar verkeerd helaas niet in een staat waarin je een jubilaris graag aantreft. Inmiddels zijn er concrete plannen om dit unieke instrument te restaureren. De Stichting Orgel Elandstraatkerk probeert daartoe de nodige gelden te verwerven. Op de website www.elandstraatkerk.nl ( klikken op "orgel") zijn gegevens over het orgel te vinden, over de orgelconcerten van dit jaar ( eerste concert door ons lid Petra Veenswijk) en kan men zich aanmelden voor de electronische nieuwsbrief en/of als donateur van de Stichting. (EA) 

Film kathedraal Roermond
De Stichting Renovatie Kathedraal Roermond heeft een film laten maken over de geschiedenis en renovatie van de bisschopskerk (waarbij het aantal zitplaatsen van 950 is teruggebracht naar 350!). Deze film was rond de Kerst te zien op L1. Het is Sint Christoffel zelf die de kijkers meeneemt op een tocht door de geschiedenis: van kunstschat naar anekdote, van stadsbrand naar het nieuwe altaar. Door stadsdichter en hoorspel-maker Hans van Bergen werden figuranten ingezet in de uitwerking van het scenario. Van deze film zijn ook duizend dvd's gemaakt. De opbrengst is o.a. voor de restauratie van het kerkorgel en het plaatsen van glad-in-loodramen. (RH; yahoo.kerkorgel, 8 dec.'05)

KDOV-blad Lente 2006

21 december 2008

Tilburg - Conservatorium
Op zondag 30 oktober nam het Fontys Conservatorium te Tilburg een 'nieuw' orgel in gebruik: het Van Nes-orgel, dat van 1985 tot 2001 in de kerk van de Goddelijke Voorzienigheid te Bergen op Zoom heeft gestaan. Het Conservatorium heeft er in overleg met het bestuur van de R.K. binnenstadparochie te Tilburg voor elkaar gekregen dat het instrument in de monumentale, nabijgelegen, Heikese Kerk kon worden geplaatst; de orgel-klas van het conservatorium kan enkele uren per dag van de kerk gebruik maken. Loek van Nes maakte een nieuwe orgelkas en voegde een paar registers toe. De klankafwerking werd uitgevoerd door medewerkers van de fa. Stinkens te Zeist (RH; Orgelvriend/Orgelkrant, okt.'05).

De Lutte - R.K. St. Plechelmus
Op 1 april werd het nieuwe orgel van de Plechelmuskerk in De Lutte voltooid. Het instrument is gebouwd door B.A.G. Orgelmakers te Enschedé onder advies van Gert Oldenbeuving namens de KKOR. Bij de bouw van dit orgel is gebruikt gemaakt van delen van het voormalig Leeflang-orgel uit de Burgerzaal van het Stadhuis te Arnhem (1973). De huidige dispositie is:
Hoofdwerk: Prestant 8, Roerfluit 8, Octaaf 4, Octaaf 2, Mixtuur IV, Cornet D V, Dulciaan 16, Trompet 8.
Nevenwerk: Holpijp 8, Salicionaal 8, Prestant 4, Roerfluit 4, Nasard 3, Gemshoorn 2, Tertsfluit 1 3/5, Kromhoorn 8.
Pedaal: Subbas 16, Baarpijp 8, Quint 6, Octaaf 4, Fagot 16, Trompet 4.
Koppelingen: HW-NW, P-HW, P-NW.
(RH; Orgelkrant, sept. '05)

Dordrecht - Wilhelminakerk
Van ons lid Wendeline Wilmink-Jansen, als organiste verbonden aan de Wilhelminakerk in Dordrecht, ontvingen we de mededeling, dat het Bakker en Timmenga-orgel uit Rotterdam/Delfshaven, in bovengenoemde kerk werd geplaatst, na een grondige restauratie door de firma Pels en Van Leeuwen uit 's-Hertogenbosch. Op 4 november werd het in gebruik genomen. (GC)

Blaricum - St. Vituskerk
De Sint-Vituskerk te Blaricum, gebouwd in 1870 naar een ontwerp van architect P. Cuypers en in 1936 aanzienlijk vergroot, is onlangs grondig gerestaureerd. Het Maarschalkerweerd-orgel (1874), dat in 1969 door Verschueren Orgelbouw werd gewijzigd, is door Elbertse Orgelmakers (en vele vrijwilligers) vóór in de kerk geplaatst. Bij deze gelegenheid is alleen de balg opnieuw beleerd en zijn telescoophulzen uit de pijpstokken verwijderd. Omdat de parochie het orgel feestelijk wilde presenteren, èn de vaste organist Joost Brugman zijn vijftigjarig jubileum vierde, werd op 16 oktober een orgelgala georganiseerd m.m.v verschillende Gooise organisten. Joost Brugman voerde o.m. samen met een klein orkest het 'tweede orgelconcert' van G.F. Handel uit (RH; Orgelvriend).

Leiden - H. Lodewijk
De restauratie van het door Johannes Mitterreither in 1769 uitgebreide orgel in de kerk van de H. Lodewijk te Leiden, die momenteel wordt uitgevoerd door Orgelmakerij Reil, heeft tot een bijzondere ontdekking geleid: het orgel bevat registers uit de 17de-eeuw. Volgens Han Reil (i.s.m. de Rijksdienst voor de Monumentenzorg) zijn zeker vijf registers gemaakt door Johann Wolfgang Schonat (1614-na 1669) en twee registers van de hand van Johannes Duyschot (1645-1725). Het Bovenwerk, met vijf registers, is toegevoegd door Mitterreither. Reil breidde het orgel nu opnieuw uit: voortaan heeft het tevens een 'speeltafelpositief', zoals in Midden-Europa wel voorkomt. Het orgel is op 28 augustus weer in gebruik genomen (RH; Orgelkrant, okt.'05).

Handel - O.L.V. ten Hemelopneming
Op 5 juni werd het gerestaureerde orgel van de parochiekerk te Handel opnieuw in gebruik genomen. De bewogen geschiedenis van het instrument gaat terug tot in de 17de eeuw toen de in Gemert gevestigde schrijnwerker en orgelmaker Jan van Dijck (overleden in 1695). In 1953 restaureerde Verschueren (Heythuysen) het orgel; in 1966 werd het buiten gebruik gesteld. In 1989 volgden demontage en opslag in verband met een restauratie van het kerkgebouw. Bij de onlangs voltooide restauratie door Pels en Van Leeuwen werd de situatie van 1868 als uitgangspunt genomen. Adviseurs waren Rudi van Straten en Wim Diepenhorst (Monumentenzorg) en Ton van Eck en Rogér van Dijk (KKOR). De huidige dispositie is:
Manuaal: Prestant 8, Holpijp 8, Viola 8, Octaaf 4, Fluit 4, Octaaf 2, Flageolet 1, Trompet B/D 8.
Pedaal: Subbas 16.
(RH; Orgelkrant, dec.'05).

Zwolle, St. Michaelskerk
De St.Michaelskerk aan de Mgr. Willebrandslaan in Zwolle gaat dicht, zo heeft het parochie-bestuur besloten. In de kerk staat een groot drieklaviers Adema-orgel, gebouwd in 1927. Het kwam uit de neogotische Michaelkerk, die begin jaren zestig van de vorige eeuw plaats moest maken voor de V&D. Zo wordt het Adema-orgel voor de tweede keer dakloos (RH; www.organist.nl).

Reusel, R.K. O.L.V. ten Hemelopneming
Eind maart 2005 werd het historische Loret-orgel (1888, II/P 14 stemmen) verplaatst vanuit het koor naar een zijbeuk van de kerk. Het orgel, afkomstig uit de Waalse Kerk in Dordrecht, werd in 1985 aangekocht via Jan L. van den Heuvel Orgelbouw BV te Dordrecht, die toen de restauratie uitvoerde en nu de verplaatsing heeft gedaan onder adviseur Rogér van Dijk van de KKOR (RH; www.organist.nl).

Breda, Antoniuskathedraal
Begin januari 2005 is de plaatsing van een William Hill & Sons-orgel als koororgel in de Antoniuskathedraal te Breda voltooid door de fa. Feenstra. Het (mechanisch sleeplade)orgel (7/II/P) is afkomstig uit Engeland, dateert van 1905 en is (m.u.v. de aan de ruimte aangepaste kast) geheel origineel (RH; www.organist.nl).

Groningen
Het Maarschalkerweerd-orgel van de Groningse St. Martinus- Jozefkathedraal is weer in gebruik genomen. Een grondige restauratie is uitgevoerd door de fa. Adema Kerkorgelkbouw uit Hillegom. Adviseur Ton van Eck begeleidde de werkzaamheden namens de KKOR Op de inwijdingsdag begon met een eucharistieviering waarin de bisschop van Groningen, Mgr. Dr. W. Eijk, voorging. Het kathedrale koor verleende samen met de organist van de kathedraal, Sjoerd Ruisch, medewerking aan deze viering. Na de communie wijdde Mgr. Eijk op de koorzolder het orgel met wierook en sprak een wijdingsgebed uit. Hierna werd het orgel voor het eerst in het openbaar weer bespeeld door Sjoerd Ruisch, hij begeleidde het laatste gezang en gaf vervolgens nog een naspel. 's Middags vond de officiële presentatie van het orgel plaats, waarbij wederom het kathedrale koor samen met Sjoerd Ruisch optrad. Ronald van Baekel, directeur van de fa. Adema gaf een uitgebreide uitleg over de werkzaamheden, waarna Ton van Eck de diverse mogelijkheden van het orgel demonstreerde aan de hand van korte improvisaties over "In te speravi" Helaas waren de tongwerken nog niet geplaatst. De fa. Adema had veel tegenslag gehad met o.a. het verkrijgen van goed winddicht leer voor de membranen. De huidige strenge milieuwetgeving verbiedt n.l. het oude looiproces. Uiteindelijk is er goed leer gevonden bij een firma in medische apparatuur. Door deze vertraging was helaas het "point of no return"gepasseerd. De inspeling moest op de geplande datum plaatsvinden. De fa. Adema werkt er hard aan om een en ander snel voor elkaar te krijgen. Wat er aan klanken gepresenteerd werd geeft alle vertrouwen voor de totale afwerking. Een compliment verdient ook de mooi gerestaureerde kas. Het reeds vele jaren her gesloopte loze middendeel, is weer gereconstrueerd, zodat het orgel weer een lust voor het oog is. (FH)

Zwolle
Ook het Maarschalkerweerd-orgel van de Zwolse O.L.Vrouwekerk (de Peperbus) is gerestaureerd. Hier werden de werkzaamheden uitgevoerd door Flentrop Orgelbouw te Zaandam. Als adviseur namens de KKOR trad Jos Laus op. De inspeling geschiedde door vier organisten. De organist van de peperbus, collega Gerard Keilholtz had drie collegae uitgenodigd die ook een Maarschalkerweerd-orgel bespoelen, om samen met hem de inspeling te doen. Dat waren: Petra Veenswijk, organiste van de Maria van Jesse te Delft, Wouter van Belle, organist van de Utrechtse Ste. Catharinakathedraal en Frits Haaze, organist van de St. Martinuskerk te Sneek. Tevens werkte de sopraan Clara de Vries mee aan de ingebruikname. Cees van Oostenbrugge, directeur van Flentrop orgelbouw en Jos Laus, adviseur hielden toespraken over het hoe en waarom van de restauratie. In het muzikale gedeelte waren werken van o.a. Andriessen, de Klerk, Rheinberger, Langlais en Franck, Mulet Haaze te beluisteren. Een geanimeerde receptie besloot de ingebruikname. (FH)

Burgum
De St. Martinuskerk te Burgum heeft het Koch-orgel overgenomen van de Gereformeerde kerk te Noardburgum. Het orgel kwam ter beschikking door sluiting van de Gereformeerde kerk in het kader van de PKN fusie. Het betreft een 1-klaviers mechanisch orgel met 7 registers op het manuaal en een subbas 16' in het pedaal. Orgelmaker Wim te Groen uit Tersoal verzorgde de overplaatsing. Een klein aantal aanpassingen is gedaan om het orgel geschikt te maken voor de St. Martinuskerk. Aan de inspeling werkten mee de organisten Jaap Jan Steensma en Frits Haaze. Tevens werd er gemusiceerd door een instrumentaal ensemble. (FH)

Zwartemeer
Het Bakker en Timmenga-orgel van de vrijgemaakt gereformeerde kerk te Sneek verhuisde naar de kerk van St. Anthonius van Padua te Zwartemeer. Het orgel was overcompleet geworden door kerkfusie. Het betreft een 1-klaviers mechanisch orgel met 5 registers en een aangehangen pedaal. Het orgel was in perfecte staat en hoefde slechts overgeplaatst te worden. Orgelmaker Wim te Groen uit Tersoal verzorgde de overplaatsing. (FH)

Klazienaveen
De St. Henricuskerk te Klazienaveen is in het bezit gekomen van het electro-pneumatische Vermeulen-orgel uit de gesloten Christus Koningkerk te Den Haag. Het betreft hier een 2-klaviers orgel met vrij pedaal en 9 registers. Orgelmaker Nico van Duren uit Maren-Kessel verzorgde, samen met een aantal vrijwilligers, de overplaatsing. Het orgel was in zeer goede staat, alleen de betonnen sokkel waarop het pijpwerk in Den Haag stond moest daar achterblijven, het ding was niet te vervoeren. Het orgel heeft een nieuwe sokkel gekregen bekleed met Travertin in de kleur van het altaar en het tabernakel. Op de frontlijst komt de eerste regel te staan van "Aan U o, koning der eeuwen", als hommage aan de kerk waar het vandaan komt. Op 18 dec. A.s. zal Mgr. Dr. W. Eijk, bisschop van Groningen , het orgel inwijden. (FH)

KDOV-blad Winter 2005

22 december 2008

Haarlem, Bavo-kathedraal
Op 14 mei 2005 was de feestelijke heringebruikname van het Ademaorgel in de Kathedrale Basiliek St. Bavo te Haarlem door Ton van Eck met een integrale uitvoering van Symfonie VI van Charles-Marie Widor. De firma Adema stond later in het jaar nog eens in de schijnwerpers: ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van het bedrijf concerteerde Olivier Latry op 3 september. Voor meer info: www.rkbavo.nl. (RH; De Orgelkrant 10, april 2005).

Geldrop, R.K. St.Brigidakerk
In 1849 leverde de orgelmaker Johannes Vollebregt uit 's- Hertogenbosch een geheel nieuw instrument voor het toenmalige kerkgebouw. In 1887 werd het door dezelfde firma gedemonteerd, omdat er een nieuwe kerk zou komen. Pas veel later dan de inwijding van de nieuwe kerk (1891) werd het orgel door de firma Smits (Reek) hierin overgebracht en voorzien van 5 nieuwe registers en een vrij pedaal. In 1927 werd het orgel door de firma Valckx & Van Kouteren (Rotterdam) onder advies van A. Smijers voorzien van kegelladen met pneumatische tractuur. Begin vorig jaar voltooide Flentrop Orgelbouw (adv. Drs. J. Boogaarts en R. van Straten) de restauratie naar 1894 met gebruikmaking van diverse onderdelen van andere orgels. De nieuwe mechanieken zijn uitgevoerd in de stijl van Smits (II). Het bestaande pijpwerk van Vollebregt en Smits werd opnieuw gebruikt en waar nodig gecompleteerd. (RH; De Orgelkrant 10, april 2005).
Manuaal I: Bourdon 16, Prestant D16, Prestant 8, Holpijp 8, Octaaf 4, Fluit 4, Quint 3, Octaaf 2, Mixtuur III, Cornet D V, Trompet B/D 8.
Manuaal II (Positief): Roerfluit 8, Salicionaal 8, Viola da Gamba 8, Voix Célèste 8, Flûte Travers D8, Prestant 4, Gemshoorn 4, Nachthoorn 2, Flageolet 1, Basson Hobo 8.
Pedaal: Violon 16, Bbas 16, Prestant 8, Fluit 8, Bazuin 16.
Koppelingen: Manuaal-Positief, Pedaal-Manuaal, Pedaal-Positief.

Vught, H. Hartkerk
In september 2004 werd in deze kerk een orgel in gebruik genomen in combinatie met de jubileum-viering van de KKOR. Het orgel is niet nieuw, maar in 1967 gebouwd voor een klooster in Duitsland. Zes registers zijn vernieuwd. (RH; Gregoriusblad, 129-1, maart 2005).
Hoofdwerk: Bordun 16, Prinzipal 8, Flûte harmonique 8, Holzgedackt 8, Octave 4, Blockflöte 4, Superoctave 2, Cornet 4 fach, Mixtuur 5 fach, Trompete 8, Clairon 4.
Zwelwerk: Rohrgedeckt 8, Salicional 8, Vox coelestis 8, Prinzipal 4, Spitzflöte 4, Nasard 2 2/3, Schwegel 2, Terz 1 3/5, Larigot 1 1/3, Schalmei 8.
Pedaal: Subbass 16, Prinzipalbass 8, Koppelflöte 8, Choralbass 4, Posaune 16, Trompete 8.
Er zijn drie koppels.

Voerendaal, H. Laurentiuskerk
In November 2003 vond de heringebruikname plaats van het orgel in deze kerk. De firma Verschueren had een aantal reparaties uitgevoerd vanwege steeds terugkerende storingen. Adviseur was Marcel Verheggen. Het orgel is in 1844 gebouwd door de Gebr. Franssen, maar in 1859 ingrijpend vernieuwd door Pereboom & Leijser. In grote lijnen is het sindsdien hetzelfde gebleven. (Gregoriusblad, 129-1, maart 2005).

Weebosch (bij Bergeijk), H. Gerardus Majella
Op 29 mei was de ingebruikname (door Ad van Sleuwen en Paul van der Heijden) van een Vermeulen-orgel (1959) in deze kerk. Oorspronkelijk stond dit orgel bij de zusters J.M.J. in de Elzenhof te Tilburg. Na het buiten gebruik stellen van dit gebouw heeft de Midden- Brabantse Orgelkring (MBO) zich sterk gemaakt voor behoud van dit instrument. Als koororgel werd het in 2000 herplaatst in de Dionysiuskerk te Tilburg, maar daar nauwelijks gebruikt en raakte in slechtere conditie. Nu staat het in Weebosch, waar oorspronkelijk een harmonium was en vanaf 1984 een electronisch orgel. Het kerkbestuur wilde graag een pijporgel en kreeg dit orgel in bruikleen van de MBO. Bij demontage bleek de windlade van rond 1700 te zijn! (RH; De Orgelvriend, mei 2005).

Groningen, St. Jozefkerk
Sinds 11 september 2005 is het Maarschalkerweerd-orgel (1902) in de St. Jozefkerk weer te horen. Na een ingrijpende restauratie door Adema's Kerkorgelbouw werd het orgel door bisschop Eijk tijdens de hoogmis ingezegend en 's middags officieel aan het kerkbestuur overgedragen , waarna een concert volgde door Ton van Eck, Theo Jellema en Sjoerd Ruisch. Toen het pneumatische orgel in 1987 tot rijksmonument werd verheven bleek de financiering van de restauratie mogelijk. Daarmee kwam de weg vrij voor de restauratie. (RH; De Orgelvriend, sept.2005).

Twello, St. Martinuskerk
Op 2 oktober 2004 is in deze kerk het Leeflang-orgel (1961) uit de voormalige Pniëlkerk in Apeldoorn feestelijk in gebruik genomen. De neo-barokke intonatie en aanleg zijn gehandhaafd. De overplaatsing werd verricht door Orgelmakerij Reil te Heerde en namens de KKOR begeleid door Gert Oldenbeuving. (RH; De Orgelvriend, sept.2005).

KDOV-blad Herfst 2005